‘Koude Oorlog 2.0 bedreiging voor eilanden’

Van een onzer verslaggevers
Willemstad - Ontwikkelingen in Haïti, Venezuela en Rusland, maar ook landen als Cuba, China en Saoedi-Arabië vormen, naast de alom bekende drugsgerelateerde criminaliteit, een bedreiging voor de veiligheid van de Nederlands Caribische eilanden.

Vier experts schreven er een position paper over als achtergrondinformatie voor een rondetafelgesprek vandaag, georganiseerd door de Nederlandse Tweede Kamercommissie Koninkrijksrelaties. Het rondetafelgesprek gaat over ‘Geopolitieke & veiligheidsontwikkelingen Koninkrijk’. In het eerste blok van het gesprek gaat het over de geopolitieke ontwikkelingen in de Caribische regio, met als aandachtspunten veiligheid en buitenlandse inmenging. Sprekers zijn Gert Oostindie (emeritus hoogleraar Koloniale en postkoloniale geschiedenis, Universiteit Leiden), Michiel Baud (emeritus hoogleraar Latijns-Amerikaanse studies, Universiteit van Amsterdam) en Suzy Camelia-Römer (oud-politica Nederlandse Antillen en Curaçao). Oostindie en Baud schreven een position paper.
In het tweede blok gaat het over georganiseerde (internationale) criminaliteit, narcotica en ondermijning. Sprekers zijn commandeur Walter Hansen (Commandant der Zeemacht en directeur van de Kustwacht Caribisch gebied) en Simone van der Zee (onderzoeker, jurist en criminoloog bij Risk Solutions Caribbean). Ook zij schreven een position paper.
De deelnemers van de commissie Koninkrijksrelaties zijn Peter van Haasen (PVV), Max Aardema (PVV), Raoul White (GroenLinks-PvdA), Jimme Nordkamp (GroenLinks-PvdA), Faith Bruyning (NSC), Hanneke van der Werf (D66) en Gijs Tuinman (BBB).
Oostindie schrijft onder andere over de herleving van de Koude Oorlog. Dat heeft ook invloed op het Caribisch gebied. Verwezen wordt naar het weten te handhaven van het Cubaanse regime en de opkomst van Hugo Chávez (1999-2013) en zijn opvolger Nicolás Maduro (2013-nu) in Venezuela als bondgenoten van Cuba. ,,Zowel Cuba als Venezuela staat er economisch zeer slecht voor, resulterend in dramatische emigratiecijfers en politieke repressie.”
En dan is er de Koude Oorlog 2.0 waarbij sprake is van een ‘hernieuwde ondersteuning van beide regimes (Venezuela en Cuba, red.) door Rusland en in mindere mate China’. ,,Dat levert zeker in het geval van Venezuela een direct veiligheidsrisico op voor de Benedenwindse Antillen”, zo meent Oostindie. Hij wijst ook op ‘de verontrustende Venezolaanse (nu nog verbale) agressie richting Guyana’. En sluit af met te stellen: ,,Overigens is het niet helemaal uitgesloten dat de aanstaande verkiezingen (28 juli) het einde betekenen van de periode-Chávez-Maduro - maar gezien alle repressie is dat niet waarschijnlijk.”
Over China legt hij uit dat dit land zich de laatste decennia economisch en daarmee ook geopolitiek heeft laten gelden in de regio, zeker ook in Suriname, gezien de grondstoffen daar. ,,De Chinese aanwezigheid op de Nederlands-Caribische eilanden is ook toegenomen, maar in mindere mate dan in de onafhankelijke staten die menigmaal geen alternatief vonden voor Chinese investeringen die per definitie een geopolitieke dimensie krijgen. Niettemin een kwestie om in de gaten te houden”, aldus de expert.
Tot slot de Haïtiaanse crisis die al vele decennia aanhoudt, veroorzaakt door buitenlandse ondermijning, bestuurlijke onmacht, corruptie, maar ook door natuurrampen. En daar is (drugs)criminaliteit en intern geweld bij gekomen.
Oostindie concludeert: ,,Wat de Cubaanse, Haïtiaanse en Venezolaanse crises gemeen hebben is dat zij resulteren in emigratiestromen. Het aandeel van de migranten die hun toevlucht nemen tot de Nederlands-Caribische eilanden is in het grote geheel te verwaarlozen, maar telt gezien de geringe omvang van de eilandelijke bevolkingen juist sterk mee.”
Baud wijst eveneens op de Koude Oorlog 2.0, maar noemt dit niet zo. Hij wijst ook nog op de toenemende economische aanwezigheid van bijvoorbeeld Saoedi-Arabië. Zijn bijdrage is integraal meegenomen op de middenpagina van deze editie.
In het tweede discussieblok gaat het over georganiseerde (internationale) criminaliteit, narcotica en ondermijning. In de paper van Hansen wordt vooral dieper ingegaan op de rol van de Kustwacht Caribisch Gebied (KWCarib) en de Commandant der Zeemacht Caribisch Gebied (CZMCarib). Van der Zee beschrijft het geweld en de transnationaal georganiseerde criminaliteit in het Caribisch gebied, de toename van cybercrime, mensenhandel en mensensmokkel. Zij concludeert uiteindelijk: ,,De band met het land Nederland maakt het Caribisch deel van het Koninkrijk aantrekkelijk voor transnationale netwerken. Nederland is niet alleen een belangrijk transitland voor drugs maar ook een afzet- en productieland. De vraag naar cocaïne vanuit Nederland is groot. Ook wordt vanuit Nederland geld witgewassen in de Caribische landen. De vier landen binnen het Koninkrijk zijn nauw met elkaar verbonden en criminaliteit in het ene land kan consequenties hebben voor het andere land. Dit maakt de strijd tegen transnationale criminaliteit tot een gedeeld probleem dat alleen in gezamenlijkheid effectief kan worden bestreden.”
Op pagina 10-11
Position paper Michiel Baud
Geopolitieke en veiligheidsontwikkelingen in het Koninkrijk