Inspectie: Stevige ‘sense of urgency’ vereist

Van een onzer verslaggevers
Willemstad - Voor oplossing van de wachtlijsten in de gezondheidszorg, in het bijzonder het ziekenhuis CMC, dient er een stevige ‘sense of urgency’ gecreëerd te worden.
Dat meldt de Inspectie voor de Volksgezondheid in het rapport ‘Onderzoek Wachttijdenbeleid CMC’ in handen van het Antilliaans Dagblad. ,,Er dient een specifiek integraal inhaalprogramma voor het wegwerken van wachtlijsten voor electieve operaties te worden opgezet, met planning, specifieke dagen/tijden, personeel en materiaal, voorzien van een vooraf goedgekeurde begroting”, schrijft Sirving Keli.

,,Daarbij dient onderscheid gemaakt te worden wat binnen de normale bedrijfsvoering en budget van het Curaçao Medical Center kan en wat meer gaat kosten.” Het rapport gaat in op het wachttijdenbeleid en niet de specifieke wachtlijsten. Daartoe zal een apart onderzoek door de Inspectie worden ingesteld. ,,Het wachttijdenbeleid is essentieel voor de patiëntenzorg.”
Op Curaçao wordt doorgaans een wachttijd van meer dan een maand als niet-acceptabel ervaren, merkt Keli op. Naar het oordeel van CMC kunnen de wachtlijsten overigens niet losgezien worden van de situatie in de eerstelijnszorg (zorg waar een patiënt zelf, zonder verwijzing, naar toe kan; zoals de huisarts). Aangezien de eerstelijnszorg volgens CMC niet optimaal functioneert, vinden er te veel verwijzingen plaats naar de tweede lijn (van specialisten in CMC).

Momenteel worden de wachtlijsten voor electieve operatieve ingrepen wekelijks door het CMC gemeld. Deze zijn gebaseerd op een wachttijd van drie maanden of meer. Dit houdt in dat de wachttijden voor zes of zeven weken - en laat staan vier weken - veel langer zijn en dat de huidige opgegeven wachtlijsten ‘een onderschatting zijn van de daadwerkelijke wachtlijsten’, aldus de inspecteur-generaal.

De overige wachtlijsten (eerste specialistisch consult, vervolgconsult en poliklinische behandeling na diagnose of indicatiestelling) worden momenteel niet standaard gerapporteerd. ,,Om een daadwerkelijk beeld te krijgen, zouden ook deze wachtlijsten bekend gemaakt moeten worden.”
Het door CMC wegwerken van wachtlijsten voor operaties gebeurt steeds onder normale werkuren gedurende de dagdiensten door de week. Tijdens avonduren en weekenden worden geen electieve operaties ingehaald, maar alleen operaties die tijdens de avond-, nacht- en weekeinddiensten zijn geïndiceerd. Er wordt geen extra ondersteunend OK-personeel ingezet en er zijn geen aparte inhaalprogramma’s.

,,Ongewijzigde voortzetting van het huidige beleid ten aanzien van wachttijden en wachtlijsten voor operaties geeft geen vooruitzicht op een oplossingstermijn”, concludeert Keli. Daarnaast zal het ertoe leiden dat elke factor die tot een toename leidt - hetzij tekort aan ondersteunend personeel, tekort aan specifieke snijdende specialisaties, hetzij financiële redenen - een zeer lange, onbekende oplossingstermijn met zich meebrengt.

Keli wijst er verder op dat het verwijzingsbeleid in de eerste lijn (huisarts) ‘onder de loep dient genomen te worden’ om na te gaan in welke mate er onterechte verwijzingen naar de tweede lijn meewegen in de wachtlijsten voor poliklinische consulten bij medisch specialisten.
Volgens de Inspectie is dus een stevige ‘sense of urgency’ vereist. Er dient ook een ‘proactief doorverwijzingsbeleid’ te worden ontwikkeld en uitgevoerd om patiënten, die daarvoor in aanmerking komen, tijdig en zoveel mogelijk vooraf, naar andere behandelcentra door te verwijzen, ter voorkoming van het ontstaan of verder oplopen van wachtlijsten.

Integraal inhaalprogramma
,,Er dient een specifiek integraal inhaalprogramma voor het wegwerken van wachttijden voor een specialistisch consult te worden opgezet, met planning, specifieke dagen/tijden, personeel en materiaal, voorzien van een vooraf goedgekeurde begroting.”

Er moet extra OK-capaciteit en capaciteit voor poliklinische specialistische consulten gecreëerd te worden in andere zorginstellingen - Keli noemt Advent Ziekenhuis en Cosmetic Center - teneinde de wachtlijsten te verlichten en in de toekomst te voorkomen.

,,Op het terrein van oogheelkunde, orthopedie en urologie en andere specialisten dient er overgegaan te worden op inzet van waarnemende medisch specialisten dan wel kortverbanders (1-3 maanden) afhankelijk van de beschikbaarheid, om het oplopen van wachtlijsten om te keren dan wel af te remmen.” Daarbij moet dan tevens in ondersteunend personeel worden voorzien en daar waar nodig dienen de vereiste financieringen te worden verzorgd.

Sehos
Het probleem van de wachtlijsten werd eminent omstreeks maart 2019 ten tijde van het voormalige algemeen ziekenhuis, Sint Elisabeth Hospitaal (Sehos), toen het ziekenhuis aangaf om financiële redenen niet over voldoende materialen en middelen te kunnen beschikken om electieve operaties te kunnen garanderen, in de rest van de periode in de aanloop van de overname van de ziekenhuiszorg door het Curaçao Medical Center in november 2019.

De wachtlijst betrof om en nabij 760 patiënten. Echter, voor poliklinische afspraken bij medisch specialisten bestonden al langer lange wachttijden, hetgeen leidde tot de analyse van wachttijden in 2018. Sinds 2019 betreft het wachtlijsten voor electieve operatieve ingrepen.

Bij de totstandkoming van de wachtlijsten en het in stand blijven ervan dan wel het toe- of afnemen speelden en spelen verschillende factoren een rol. Ten eerste de overerving van een initiële wachtlijst van het voormalige Sehos. Verder de langzame opstart van het CMC in 2019. Later het onderbrengen van de Covid-19-zorg tijdens de coronapandemie in het CMC en het in verband daarmee opschorten van alle electieve zorg (2020-2022).

Verder de begrotings-/budgetdiscussies met bijkomend de tijdelijke opschorting van het wegwerken van de electieve wachtlijsten (2022-2023). Ook tijdelijke personeelstekorten onder het ondersteunend personeel voor de operatiekamers, anaesthesia en recovery. Een tekort aan oogartsen - tijdelijk zelfs geen tot één opererende oogarts, gevolgd door thans twee opererende oogartsen - met momenteel een gemis van één (derde) oogarts. Echter, ook het ondersteunend personeel op het gebied van oogheelkunde en apparatuur is onvoldoende alsmede de ontbrekende erkenning van oogheelkunde in het budget. Tot slot zijn er verschillende andere specialismen, zoals neurologie en orthopedie, waar sprake is van onderbezetting van het aantal benodigde specialisten. Ook het verwijzingspatroon vanuit de eerste lijn speelt het terugdringen van de wachtlijsten parten.


‘Wachtlijsten zijn kostbaar’
,,Wachttijden zijn kostbaar”, stelt Sirving Keli van de Inspectie Volksgezondheid. Afhankelijk van de reden kunnen zij meer of minder kostbaar zijn. Immers, wachtlijsten die ontstaan omdat alle zorgaanbod is gemaximeerd, wordt bij operatieve ingrepen duurder, aangezien de preoperatieve screening na drie maanden vervalt en dus herhaald dient te worden. ,,Daarnaast kunnen patiënten tussentijds meer zorg nodig hebben en/of zieker worden, wat meer zorgbehoefte en meer zorgkosten met zich meebrengt.”

In geval patiënten vanwege een wachtlijst naar het buitenland verwezen dienen te worden voor medische behandeling, worden er extra kosten gemaakt; zowel voor de patiënt als voor de begeleider die op kosten van de ziektekostenverzekeraar of het uitvoeringsorgaan (Sociale Verzekeringsbank SVB) reizen en in het buitenland verblijven.
De financiële gevolgen zijn ernstiger indien de wachtlijst gepaard gaat met wel aanwezige OK-capaciteit maar bij ontbrekend ondersteunend personeel, tekort aan medisch specialisten of om financiële redenen. ,,In dit scenario blijven de vaste lasten - ruimte, afschrijvingen, personeelskosten, toegerekende kosten, enz. - doorlopen.” Deze zijn doorgaans in de SVB-budgetten meegenomen en ook in de tarieven die aan de particuliere verzekeraars en Eigen-Rekening-patiënten worden doorberekend, meegenomen.