Van een onzer verslaggevers
Willemstad - De leden van de Werkgroep Archeologie Curaçao hebben de schade opgenomen die is aangericht aan de monumenten op de voormalige plantage Hato.

Dat is gebeurd op 30 maart 2023 door overheids-nv Curaçao Airport Holding (CAH). Tegenover de grotten van Hato is CAH bezig met ‘landaanwinning’ door het opvullen van een laagliggend gebied naast de hoofdweg naar Hato. ,,De nieuwe landaanwinning is uitgevoerd met bouwpuin en is op veel plaatsen twee meter dik”, zo legt werkgroep-woordvoerder François van der Hoeven uit.
De laatste landaanwinning uit 2019 kwam tot dicht bij de natuurlijke waterbron, maar is er net niet overheen gestort. Maar recentelijk is de landaanwinning uitgebreid tot over de bron heen. De werkgroep: ,,Dat wil zeggen dat de bron met betonnen constructie nu onder twee meter bouwpuin is verdwenen. Een nog niet onderzochte oude ruïne naast de bron verdwijnt ook onder het bouwpuin.” En erger nog: ,,Voordat het puin is gestort, is eerst een flink manzaliñabos verwijderd. De resten van de bomen zijn opzijgeschoven, over de monumentale begraafplaats van landhuis Hato heen. In dat proces zijn ten miste drie van de zes cylindergraven ernstig beschadigd. De graven die onder de resten van de manzaliñabomen liggen zijn mogelijk ook beschadigd. Daarnaast is ook een deel van de muur rond de begraafplaats weggebulldozerd en een pilaar van een toegangspoort opzij geworpen.”
De begraafplaats staat op de lijst van Beschermde Monumenten, zo meldt de werkgroep. In 2016 ‘restaureerde’ Curaçao Airport Holding (CAH) de graven op ondeskundige wijze, maar dat leverde wel duidelijke foto’s van de schoongemaakte begraafplaats op. In die tijd lagen achter de begraafplaats de druivenvelden van Curaçao Winery. Nadat de wijnboer de huur was opgezegd hield CAH op met het onderhoud van het terrein en ook het onderhoud van het landhuis dat nu ernstig in verval is.
Van der Hoeven: ,,De bron, die als een historisch monument beschouwd mag worden, blijft water leveren dat nu op verschillende plaatsen door de hoge puinhoop uit de grond sijpelt. Op twee plaatsen is zelfs sprake van een bronwaterstroom. Een ervan is de pijp die kennelijk nog steeds in verbinding staat met de bron. En ook al is deze pijp beschadigd, levert deze nog steeds water aan de grote opvangbakken, die overigens ook niet meer onderhouden worden.”
Jarenlang huurde Rudy Plaate het vlakke terrein voor de begraafplaats en gebruikte de bron voor irrigatie van zijn groenten. Daarna deed een kort aantal jaren de Curaçao Winery hetzelfde. Maar, zo meent de werkgroep: ,,De continuering van deze prachtige combinatie van vruchtbare grond en aanwezig water voor tuinbouw is voor CAH van geen belang. Zij streven ernaar de grond aan luchthaven-gelieerde bedrijven te verhuren. De Monumentenraad, Ruimtelijke Ordening en Planning (ROP) van het ministerie van Verkeer, Vervoer en Ruimtelijke Planning (VVRP) en het Nationaal Archeologisch en Antropologisch Museum (NAAM) zijn van de vernielingen op de hoogte gesteld. Het is te hopen dat de daartoe bevoegde autoriteiten actie ondernemen om de schade te laten herstellen en maatregelen te nemen om verdere destructie van de historische monumenten bij landhuis Hato te voorkomen.”