Rijksbegroting 2023: Samenwerking met en tussen landen bevorderen

Van een onzer verslaggevers
Den Haag/Willemstad - ‘Een betere toekomst voor het hele Koninkrijk’, staat er bij de Beleidsprioriteiten van hoofdstuk IV Koninkrijksrelaties en H BES-fonds van de gisteren gepresenteerde Rijksbegroting 2023.

,,In het Koninkrijk delen we een verleden én een toekomst. Na ruim tien jaar economische stagnatie en de klappen van orkanen, een pandemie en andere crises wil Nederland op voet van gelijkwaardigheid, wederkerigheid en wederzijds vertrouwen zich inspannen voor een betere, hoopvolle toekomst voor het gehele Koninkrijk.”

Het kabinet-Rutte (VVD/D66/CDA/ChristenUnie) zet zich in 2023 dan ook in om Caribisch Nederland een gelijkwaardig deel van Nederland te laten zijn. De uitdagingen op Bonaire, Sint Eustatius en Saba zijn groot: de fysieke infrastructuur is nog niet op orde, maar bovenal is de diepgewortelde armoede een grote bron van zorg. De mondiale ontwikkelingen, zoals de stijging van prijzen, treffen veel inwoners van Caribisch Nederland hard. ,,In 2023 worden belangrijke stappen gezet om de verschillen in (sociale) voorzieningen met Europees Nederland te verkleinen (zie elders in deze editie: ‘Den Haag strooit met geld op BES’).

Ook spant het kabinet-Rutte zich in 2023 in ‘voor de drie autonome landen’, doelend op Curaçao, Aruba en Sint Maarten die autonoom zijn binnen het Koninkrijk. ,,Onderdeel van de inzet van het kabinet is om de samenwerking met en tussen de drie landen op de langere termijn te bevorderen.”
Hiertoe streeft de regering in Den Haag ernaar uitvoering te geven aan de motie Van Raak c.s. van 2019 en ‘in gezamenlijk overleg tot een nadere invulling te komen van de verantwoordelijkheden van de landen afzonderlijk en het koninkrijk als geheel’.

Die motie heet naar indiener Van Raak, maar dat gebeurde door parlementariërs van de verschillende landen, namelijk ook door Tjon, Mc William, Bosman, Van Dam, Bisschop, Diertens, Kuiken en Drost: ,,Constaterende dat besluiten van het Koninkrijk niet zelden leiden tot geschillen met de landen; constaterende dat in deze geschillen verschillen in interpretatie van het Statuut een rol spelen; verzoekt de regeringen van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en Nederland in een gezamenlijk overleg tot een nadere invulling te komen van de verantwoordelijkheden van de landen afzonderlijk en van het Koninkrijk als geheel, en de parlementen daarover te informeren, en gaat over tot de orde van de dag.”

De regering-Rutte stelt over die motie in de Rijksbegroting 2023 dat ‘uitgangspunt uiteraard blijft dat de drie landen staatkundig autonoom zijn en een eigen verantwoordelijkheid hebben’. In lijn met het Statuut voor het Koninkrijk kunnen de landen rekenen op hulp en bijstand, wanneer daar om wordt verzocht en passend binnen de kaders van gemaakte afspraken. ,,Een voorbeeld van huidige samenwerking is te vinden bij de Landspakketten.”

‘Begrotingsbeleid CAS al jaren uitdaging’

Duurzaam houdbare overheidsfinanciën zijn een randvoorwaarde voor de economische ontwikkeling, vervolgt de toelichting ten aanzien van de landen Curaçao, Aruba en Sint Maarten. ,,Het begrotingsbeleid in de landen vormt evenwel al jaren een uitdaging met sterk oplopende overheidsschuld als gevolg.”

Er wordt stilgestaan bij de impact van de Covid-19-pandemie en de Nederlandse liquiditeitssteun. ,,Begin 2022 kende een krachtig economisch herstel, dat ook voor verbetering van de overheidsfinanciën zorgde, maar van volledig herstel is nog geen sprake. De economische groei vertaalt zich met enige vertraging in hogere belastinginkomsten. Er is nog wel sprake van begrotingstekorten.” Of er in 2023 wel begrotingsevenwicht zal zijn, is volgens het kabinet-Rutte afhankelijk van de mate waarin de landen de groei weten te benutten en tegelijkertijd de uitgaven weten te beheersen.
,,Begrotingsevenwicht is van groot belang voor duurzaam houdbare overheidsfinanciën. Hierbij is ook de mate waarin de hervormingen uit de Landspakketten effectief worden geïmplementeerd van grote invloed. Zo kan middels hervorming van de publieke sector de effectiviteit en de beoogde kostenverlaging van de publieke sector het vertrouwen van investeerders en consumenten verhogen.

Het (blijvend) versterken van de rechtsstaat op Curaçao, Aruba en Sint Maarten staat ook weer hoog op de beleidsagenda van Koninkrijksrelaties. ,,Een goed functionerende rechtsstaat is een randvoorwaarde voor economische ontwikkeling en houdbare overheidsfinanciën en ziet toe op rechtmatigheid van bestedingen”, meldt de toelichting.

Goed bestuur, rechtshandhaving en veiligheid zijn aangelegenheden van de autonome landen. Nederland ondersteunt Curaçao, Aruba en Sint Maarten hierbij. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) werkt hierin nauw samen met de Nederlandse ministeries van Justitie en Veiligheid, Financiën en Defensie.

In 2023 worden verdere stappen gezet in de implementatie van de extra structurele middelen, die beschikbaar zijn gemaakt vanuit het akkoord over de derde tranche liquiditeitssteun. Deze komen onder andere ten goede aan de versterking van het grenstoezicht en de uitbreiding van de duurzame ondermijningsaanpak op Aruba, Curaçao en Sint Maarten.

In de Beleidsagenda ook aandacht voor het bevorderen van de sociaaleconomische structuur. ,,Als onderdeel van de steun aan de Caribische landen in het kader van de pandemie zijn afspraken gemaakt over sociale, financiële, economische en institutionele hervormingen en ontwikkelingen die gewenst zijn om de weerbaarheid van Caribische landen na Covid-19 te verhogen.”

Deze afspraken zijn neergelegd in Landspakketten die elk van de landen met Nederland is overeengekomen. De Tijdelijke Werkorganisatie (TWO) biedt de landen ondersteuning bij het doorvoeren van hervormingen van bestuurlijke aard, het realiseren van duurzame overheidsfinanciën en het versterken van hun economie en gaat de uitvoering van de hervormingsmaatregelen door de landen monitoren.

De maatregelen en hervormingen uit de landspakketten zien op de volgende thema’s: financieel beheer, kosten en effectiviteit publieke sector, belastingen, financiële sector, economische hervormingen, zorg, onderwijs en versterking van de rechtsstaat.

Wilt u het vervolg van dit artikel lezen? Neem een online abonnement op de krant.