Smoc: Vonnis stelt regering en beoogde exploitant Isla voor grote uitdagingen

Van een onzer verslaggevers
Willemstad - De rechter heeft Foundation Clean Air Everywhere (CAE) opnieuw in het gelijk gesteld. ,,Een forse dreun voor het Land”, meent stichting Schoon Milieu op Curaçao (Smoc).

,,Het komt erop neer dat het Land moet zorgen voor wettelijk verankerde scherpere normen om de bevolking te beschermen tegen schadelijke uitstoot door de raffinaderij. Een belangrijke uitspraak die verstrekkende gevolgen kan hebben”, aldus Smoc-voorzitter Peter van Leeuwen.
De rechter heeft gisteren uitspraak gedaan in kort geding, aangespannen door Clean Air Everywhere tegen het Land Curaçao. CAE eiste dat de uitstoot bij herstart van de raffinaderij (Isla en haar energiecentrale CRU) voldoet aan moderne eisen, zodat de kwaliteit van leven en de gezondheid van de bewoners onder de rook niet opnieuw worden aangetast. Die moderne luchtkwaliteitseisen zijn nog steeds niet opgesteld, maar het Land wil wél binnenkort de raffinaderij opstarten, merkt Smoc op. Het Land wil de nieuwe exploitant tot 2025 de tijd geven om met de oude normen uit 1997 te werken. Voor fijnstof wil het Land zelfs tot 2035 wachten met moderne eisen.
,,Om direct bij de herstart aan moderne scherpere normen te kunnen voldoen moet er in ieder geval direct op lng (liquefied natural gas) als brandstof voor alle installaties van de raffinaderij en de CRU worden overgestapt”, stelt Van Leeuwen. ,,Dat is niet alleen kostbaar, maar kost ook veel tijd. Een herstart in 2022 lijkt dan ook een onmogelijke opgave. Het vonnis zal het Land en de beoogde exploitant, Caribbean Petroleum Refinery (CPR), dan ook voor de nodige uitdagingen stellen.”
De rechter had het Land al in 2019 onrechtmatig handelen verweten en veroordeeld om moderne strengere luchtkwaliteitsnormen op te stellen en te handhaven per uiterlijk september 2020. Het Land stelde hoger beroep in, maar verloor opnieuw in 2021. Smoc: ,,In een uitvoerig en zeer gedegen Hof-vonnis krijgt het Land ervan langs dat het op geen enkele wijze in het belang van de bewoners heeft gehandeld, de nadelen voor milieu niet heeft mee gewogen en ook de economische nadelen van de luchtverontreiniging - toerisme/medische kosten - genegeerd heeft. Het Land had decennialang alleen oog gehad voor het vermeende economische belang van door produceren, en kende dus onvoldoende gewicht (‘undue weight’) aan het belang van die bewoners toe.”
Het Hof bevestigde, vervolgt de voorzitter van Smoc, dat het Land onrechtmatig had gehandeld en het bevel om (wettelijke) strengere moderne luchtkwaliteitsnormen op te stellen om de gezondheid van de bewoners (voldoende) te beschermen werd bevestigd.
,,Ondanks de duidelijke vonnissen heeft het Land nog steeds geen strengere normen opgesteld. Weliswaar heeft het Land in 2020 een Regeling welstandscriteria voor luchtkwaliteit (RW) geproduceerd, maar die voldoet niet aan de eisen van het vonnis en kent geen wettelijke basis. De regeling hanteert bovendien tot 2025 de zwaar verouderde normen uit 1997, voor fijnstof zelfs tot 2035. De in 1997 onder druk van PdVSA geschrapte uur- en dagnormen staan er nog steeds niet in.”
Dat is ‘ernstig’, stelt Van Leeuwen met klem. ,,Wetenschappelijk is immers vastgesteld dat het juist - kortdurende - hoge pieken van vervuiling met fijnstof en zwaveldioxide zijn die oorzaak zijn van onder ander verhoogde vroegtijdige sterfte, longkanker en hartinfarcten met bijbehorende ziekenhuisopnames, arbeidsongeschiktheid en kosten.” De WHO (World Health Organization) en de EU (Europese Unie) kennen voor zwaveldioxide, de belangrijkste vervuiling afkomstig van productie door Isla en CRU, allang geen jaarnorm meer, alleen een uur- en dagnorm, omdat alleen die bescherming bieden.
,,Werkelijk beschamend is het dat het Land in de RW en de advocaat in haar pleitnota in het kort geding stelt dat de jaarnorm voor zwaveldioxide beter bescherming zou bieden dán de dagnorm. Een groter brevet van onwetendheid kun je niet afgeven.”
De rechter heeft gisteren naar het oordeel van Smoc ‘dan ook korte metten gemaakt’ met het voornemen van het Land om de nieuwe exploitant van Isla en CRU op de oude luchtkwaliteitsnormen door te laten raffineren.

Over de RW zegt de rechter daar dit over: ,,De Regeling (RW, red.) kan op zowel formeelrechtelijke als materieelrechtelijke gronden in redelijkheid niet worden aangemerkt als een deugdelijke normstelling. De Regeling voorziet voor de komende jaren voor zwaveldioxide en fijnstof slechts in jaargemiddelde grenswaardes. Dag-grenswaardes komen pas in beeld per 1 januari 2025 (SO2) en 1 januari 2035 (PM10/fijnstof). Daarmee zou voor de komende jaren de deur weer worden opengezet voor bovenmatige verontreiniging waarvan in het verleden steevast sprake is geweest en waarvan in het bodemvonnis is vastgesteld dat het Land daarmee jegens de benedenwindse bewoners inbreuk maakte op artikel 8 EVRM (Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens) en onrechtmatig handelde. Zoals ook uit de in dit geding overgelegde stukken van onder meer de WHO blijkt, zijn dagnormen van belang om gezondheidsschade te voorkomen (‘pollutants apply over different periods of time because there are different health impacts depending on the exposure time’). Jaarnormen bieden geen afdoende bescherming tegen veelvuldige, grove en risicovolle overschrijdingen van internationaal aanvaarde dagnormen, en zeker niet als de jaarnormen zelf al zeer zwak zijn (80 µg/m3 voor zwaveldioxide), en, zoals in het bodemvonnis is geoordeeld, ‘al lange tijd op geen enkele wijze hetgeen internationaal maximaal aanvaardbaar wordt geacht’ weerspiegelen”.
Verder, zo haalt Smoc de rechter aan: ,,Als het Land de Regeling als leidend zou blijven beschouwen na ingebruikname van de raffinaderij, zou het Land (voor zover sprake zou zijn van overschrijding van de WHO-normen) naar voorshands oordeel van het gerecht in strijd handelen met de tegen het Land uitgesproken veroordeling om overschrijdingen van luchtkwaliteitsnormen te voorkomen”.
De metingen die de overheid de laatste tien jaar heeft gedaan en gepubliceerd hebben wel duidelijk gemaakt wie de grote vervuilers waren, aldus Smoc. ,,Nu Isla en CRU ruim twee jaar volledig stil liggen, is duidelijk dat 95 procent van de gemeten vervuiling afkomstig geweest is van deze twee bedrijven. Hoe ernstig die vervuiling was, blijkt wel uit grafieken (zie elders).”
Nu de WHO-normen, die strekken tot bescherming van de bevolking leidend zijn, wenst Smoc de overheid ‘veel wijsheid toe’ bij de afhandeling van dit al zo lang slepende probleem en bij de onderhandelingen met eventuele nieuwe exploitanten. Zo eindigt Peter van Leeuwen, voorzitter van stichting Schoon Milieu Op Curaçao (Smoc).

Land moet voldoen aan WHO-normen

Wilt u het vervolg van dit artikel lezen? Neem een online abonnement op de krant.