Van een onzer verslaggevers
Oranjestad - Aruba moet tot schuldreductie komen, en moet vanaf 2023 een surplus op de begroting bewerkstelligen.
Dat is de belangrijkste boodschap van voorzitter Raymond Gradus van het College Aruba financieel toezicht (CAft). ,,Daarbij moet Aruba de nadruk leggen op het verlagen van de uitgaven: verlaging van de uitgaven op goederen en diensten naar het pre-coronaniveau en een structurele nominale daling van de personeelslasten.”
Gradus hield gisteravond een lezing in de ballroom van het Hilton Aruba Caribbean Resort. ‘Houdbare overheidsfinanciën: een uitdagende reis’, was de titel van de drukbezochte lezing.
Het CAft geeft de Arubaanse regering in overweging om bij de belastinghervorming in 2023 niet alleen de btw in te voeren, maar de strategie te verbreden op basis van de overige adviezen van het IMF. Zoals: een beperking van de hypotheekrenteaftrek en het afschaffen van de aftrek van de rente over consumptief krediet, de afschaffing van de aftrek van de kosten van een dienstbetrekking, accijnsverhoging en vermogensbelasting.
,,De Arubaanse economie moet worden hervormd en gediversifieerd. Daarvoor moet Aruba ook ruimte maken op de begroting om investeringen te kunnen doen en te hervormen”, aldus Gradus. De hervormingen zijn vervat in het Landspakket. Dit pakket moet ‘concreet en onderbouwd’ worden opgenomen in de Arubaanse landsbegroting. Verder: ,,Kom tot tijdige vaststelling van de begroting. Al met al een hele uitdaging, maar zeker geen onmogelijke.”
Het Financieel Economisch Memorandum (FEM) in 2018 en ook het overschot in 2019 waren volgens de CAft-voorman ‘goede stappen in die richting’. ,,Het komt er nu op aan om het forse economische herstel te benutten om de schuld van Aruba te verkleinen, de economie te hervormen en plannen zoals BVP (Beleidsplan Verlaging Personeelslasten, eveneens van 2018, red.) daadwerkelijk uit te voeren. Ook dit jaar liggen daar al mogelijkheden.”
Aruba is een redelijk welvarend tot welvarend land, stelt Gradus, maar de economische groei gaat het laatste decennium minder snel. De economie kent sterk een cyclisch karakter en is daardoor vatbaar voor crises. ,,Vanaf 2015 zien we een verbetering in de ontwikkeling van de overheidsfinanciën. De trendbreuk leidt uiteindelijk tot een overschot in 2019 vooral door een belastingverhoging.”
De nominale schuld stijgt in die jaren echter nog steeds. Overheidsfinanciën en oplopende rente kosten en PPS-vergoedingen (publiek-private samenwerking) zijn grote zorgpunten. De sanering van de overheidsfinanciën en de versterking van de economie moeten ter hand worden genomen en het financieel beheer en de beheersing van de uitgaven moeten hoger op de agenda.
Dat is nog pre-corona. ,,De coronacrisis heeft een enorme impact gehad op de samenleving en economie van Aruba. Met behulp van leningen van onder meer Nederland heeft Aruba de noodzakelijke uitgaven kunnen doen en de uitgaven op peil kunnen houden.”
In 2021 is de economie sterk hersteld. Dit momentum wordt naar de mening van CAft ‘nog onvoldoende gebruikt door Aruba’ om de overheidsfinanciën op orde te brengen. ,,Het beleid is niet gericht op beheersing van de uitgaven en in 2023 wordt, ondanks een forse lastenverzwaring, een financieringstekort van 109 miljoen begroot.”
‘Het renterisico’
In de periode 2022-2026 zal door het Land Aruba 4 miljard florin moeten worden afgelost. Het gaat hierbij zowel om herfinancieringen als om de tekorten uit de ontwerpbegroting. In oktober 2023 zullen nieuwe afspraken worden gemaakt tussen Aruba en Nederland over de herfinanciering van de liquiditeitsleningen, nu voor een bedrag van 916 miljoen florin. Ook heeft Aruba tot 2023 buitenlandse leningen gefinancierd bij Nederland tegen een gunstige rente van 2,64 procent. ,,Al deze leningen zullen moeten worden geherfinancierd de komende jaren tegen de dan geldende marktrente”, hield CAft-voorzitter Gradus zijn toehoorders voor gisteravond.
,,Door de omvangrijke herfinanciering van 4 miljard in de komende jaren is Aruba kwetsbaar voor rentestijgingen. In Europa zijn deze rentestijgingen al zichtbaar.” Om de gevoeligheid van Aruba weer te geven, vertelde Gradus het volgende: Per procent rentestijging nemen de rentelasten in 2026 toe met ten minste 37 miljoen. ,,Wellicht ten overvloede: door overschotten hoeft minder te worden afgelost en van één procent overschot volgend jaar zal een heel serieus signaal uitgaan, ook omdat dan de herfinancieringsafspraken met Nederland aflopen.”
