Knops wil consensusrijkswet bestuursorgaan financiering CAS-eilanden

Van een onzer verslaggevers

Willemstad - De Nederlandse regering (lees: staatssecretaris Raymond Knops van Koninkrijksrelaties) wil bij consensusrijkswet een nieuw entiteit in het leven roepen, een zelfstandig bestuursorgaan (zbo), die belast is met behandeling van alle financieringsverzoeken van Curaçao, Aruba en Sint Maarten.

Deze entiteit - bestaande uit drie Europees-Nederlandse experts - zal alle aspecten met betrekking tot financieel beleid, gouvernementele en economische hervormingen en de verdeling van fondsen die naar Curaçao gaan, moeten beheren en zal op basis van Nederlandse wetten, gedurende zeven jaren beslissingen nemen die de gemeenschap van Curaçao, maar ook Aruba en Sint Maarten aangaan. Het zou erom gaan dat de omvangrijke liquiditeitssteun(leningen) in verband met de coronacrisis, maar - ten aanzien van Curaçao - óók de kapitaalinvesteringen in het kader van het Groeiakkoord van vorig jaar, onder deze nieuwe regeling en dit nieuwe zbo komen te vallen.

Uit diverse hoeken in het Koninkrijk krijgt het Antilliaans Dagblad te horen dat bewindsman Knops dit voornemens is. Tot voor kort, tot en met het weekeinde, stond echter nog niets op papier. Gisteren zijn bepaalde documenten verspreid, maar om lekken te voorkomen - of beter gezegd: om eventuele lekken te achterhalen - zijn de stukken beveiligd.

De kwestie lijkt gevoelig te liggen, al is het maar omdat het nieuw op te zetten bestuursorgaan bevoegdheden krijgt die tot nu toe op het terrein liggen van de autonome (ei)landen. Maar het feit dat de drie Caribische landen als gevolg van de coronacrisis met de rug tegen de muur staan en vrijwel volledig afhankelijk zijn van externe financiële noodsteun van Nederland, maakt dat het kabinet-Rutte ver kan gaan bij het overtuigen en afdwingen om ermee in te stemmen.

In dit geval met, naar verluidt, een consensusrijkswet. Tegenover het ‘inleveren van autonomie’ staat wel dat het zbo met Nederlandse middelen fors gaat ondersteunen bij de broodnodige leningen en investeringen.

De ‘entiteit’ kan ook lenen aan anderen, zoals het bedrijfsleven, of zelfs giften doen - bijvoorbeeld aan burgers of private stichtingen - met een goed plan waarmee de hervormingen kunnen worden gerealiseerd. ,,De samenlevingen als geheel kunnen dus worden betrokken bij realisering van Caribisch deel van het Koninkrijk 2.0”, zegt een informant van Nederlandse zijde.

Dat zou dan ook gelden voor het Groeiakkoord tussen Nederland en Curaçao, waarin afspraken staan die moeten leiden tot duurzame gezonde overheidsfinanciën, structureel hogere economische groei, een efficiënt en slagvaardig overheidsapparaat en duurzame verbetering van de kwaliteit van het leven op het eiland.

De koninkrijkspartners hebben al eerder onderwerpen bij onderlinge regelingen in consensusrijkswetten neergelegd, zoals met betrekking tot de rechterlijke macht, het Openbaar Ministerie, de politie, de Raad voor de Rechtshandhaving en het financiële toezicht. Het gaat bij een onderlinge regeling in de zin van artikel 38, tweede lid, van het Statuut formeel om een vrijwillige samenwerking tussen de landen op terreinen die eigenlijk tot hun autonome aangelegenheden behoren. Die vrijwillige samenwerking wordt neergelegd in rijksregelgeving die tot stand komt op basis van consensus.

Op 22 mei meldde Knops al: aanvullende leningen zullen vanaf juli niet rechtstreeks aan de overheden worden gegeven, maar lopen via ‘een nog op te richten entiteit’. ,,Zo kan Nederland sturen op resultaat”, schreef de staatssecretaris. Deze leningen worden afhankelijk gesteld van een pakket aan maatregelen gericht op structurele hervormingen. Ook hierover moeten begin juli afspraken zijn gemaakt.

,,Er is de afgelopen periode te veel huiswerk blijven liggen en die entiteit gaat helpen om erop toe te zien dat het huiswerk nu wel gedaan wordt”, zo verneemt deze krant. ,,Het gaat om hulp bij het naleven van begrotingsregels, maar ook bij zorgen voor meer robuuste economie, betaalbare zorg, beter onderwijs.”

De al bestaande consensusrijkswetten zijn voorafgegaan door een langlopend open en reëel overleg, waarna consensus werd bereikt. In de huidige omstandigheden is het de vraag of (voldoende) ruimte wordt geboden voor het bereiken van consensus. Daarmee zal volgens critici een essentieel basisvereiste ontbreken dat rijkswetgeving in autonome aangelegenheden legitimeert.