Pas volgende week besluit Rijksministerraad

Van onze correspondent

Den Haag - De bevolking van Aruba, Curaçao en Sint Maarten moet nu offers brengen en de regeringen moeten leiderschap tonen. Op die manier komen de landen sterker uit de huidige crisis. Dat is de overtuiging van CDA-staatssecretaris Raymond Knops van Koninkrijksrelaties.

In een debat woensdag met de Tweede Kamer over Koninkrijksrelaties ging het bijna alleen over de financiële steun aan de landen. Voor het kabinetsbeleid van strenge voorwaarden bestaat nog steeds brede steun. Vandaag valt er nog geen beslissing in de Rijksministerraad over de volgende tranche.

Volgende week is er een extra RMR voordat het zomerreces ingaat, zei Knops, die zich verder niet in de kaarten liet kijken over nieuwe voorwaarden die hij zal stellen aan verdere steun. Volgens de staatssecretaris zal de steun voor lange tijd nodig zijn en gaat het over ‘honderden miljoenen, misschien wel een miljard euro’. Hij wil daarvoor een nieuwe entiteit oprichten, maar ook daarover liet hij tegenover de Kamer geen details los.

VVD, CDA en SP reageerden getergd op de oproep van 25 prominenten in Nederland om meer compassie te tonen tegenover de eilanden en hun meer tijd te geven voor hervormingen. ,,Het is wel erg gemakkelijk om te zeggen: geef maar geld”, vindt VVD-woordvoerder Koninkrijksrelaties André Bosman.

Chris van Dam (CDA) noemde het merkwaardig dat Eerste Kamerlid Paul Rosenmöller (GroenLinks) de brief had medeondertekend, terwijl hij de week ervoor nog de suppletoire begroting inclusief voorwaarden had ‘afgehamerd’ (het voorstel werd als hamerstuk zonder verdere vragen en debat aangenomen, red.). Van Dam gaat uit van het principe ‘zachte heelmeesters maken stinkende wonden’ en steunt daarom het beleid van zijn partijgenoot voluit. Naast oproepen voor meer ruimhartige steun, onder andere van oud-premier Maria Liberia-Peters, krijgt hij ook andere reacties: ,,Nederland, hou vol!”

Het verst ging Ronald van Raak (SP), die Rosenmöller zelfs ‘hypocriet’ noemde. Daarop interrumpeerde diens partijgenoot Nevin Özütok, die vroeg geen namen te noemen, omdat Rosenmöller niet aanwezig was en zich niet kon verdedigen. ,,Hij is een politicus, dus ik kan gewoon namen noemen”, vond Van Raak. Ook Alexander Pechtold (voormalig D66-partijleider) moest als ex-minister van Koninkrijkszaken beter weten dan de brief te ondertekenen, omdat hij mede debet is aan de huidige situatie, aldus oppositielid Van Raak. Hij wees erop dat de crisis niet alleen door corona komt, maar ‘al in 2010 is begonnen door wanbeleid’.

De SP’er was net zo boos op ondernemersvoorman Hans de Boer (VNO-NCW) en oud-president Nout Wellink van De Nederlandsche Bank (DNB), die de brief ondertekenden. ,,Zij hebben geprofiteerd van de eilanden, maar doen niets terug.” Daarmee doelde hij op het gebruik van Curaçao en de andere eilanden voor belastingontwijking. Ook Bosman vroeg zich af of De Boer zelf iets heeft aangeboden om te doen voor de eilanden in nood. Milder waren de woordvoerders van GroenLinks, D66 en PvdA. Attje Kuiken (PvdA) vroeg zich af of de afgedwongen salariskorting generiek moest worden doorgevoerd: ,,De hervormingen doen pijn, vooral voor mensen in vitale beroepen die al weinig verdienen. Kunnen we niet een andere manier verzinnen en de zwaarst getroffen mensen ontzien?” Özütok had het over de ‘zwaarste lasten voor de breedste schouders’ en Antje Diertens (D66) riep op om in samenspraak met de regeringen te voorkomen dat mensen onder het sociaal minimum terechtkomen.

Staatssecretaris Knops reageerde op die oproepen met het voorlezen van de passage uit zijn brief van medio mei aan de regeringen over de 12,5 procent korting die ze moeten doorvoeren in de (semi)publieke sector. Daarin staat volgens Knops dat het gaat om 12,5 procent van de totale loonsom (zie kader). ,,Differentiëren kan en er zit een ondergrens aan op het minimumloon. Het is de keuze van de regeringen hoe ze het invullen.” Op aandringen van de Kamer zal hij het nog eens bespreken met de regeringen. Wat betreft de salarissen van directeuren van overheids-nv’s bevestigde Knops dat hier ‘een vertraging’ in zit. Afgesproken is een norm van maximaal 130 procent van het salaris van de minister-president. Bosman en Van Raak vinden het ongehoord dat voor de directeuren (‘die een miljoen verdienen’) een overgangsregeling van een jaar geldt, ‘terwijl de vuilnisman en de politieagent’ direct gekort worden.

Ook het Groeiakkoord met Curaçao werd door enkele Kamerleden ter sprake gebracht. Zij wilden weten hoe het daarmee verder gaat, omdat er naast hervormingen ook investeringen in zijn opgenomen. Knops kondigde vorige week aan het akkoord te willen beëindigen en over te hevelen naar het steunpakket. Opmerkelijk was dat volgens de staatssecretaris premier Eugene Rhuggenaath positief had gereageerd op het plan, terwijl de premier in deze krant zei het hiermee absoluut niet eens te zijn. Knops verzekerde de Kamer dat de investeringen uit het Groeiakkoord ook in het financiële steunpakket worden meegenomen. Knops blijft overtuigd van de juistheid van zijn beleid en de strenge voorwaarden. ,,De mensen staan centraal”, verzekerde hij. De noodhulp, waarvoor Nederland 15,5 miljoen euro heeft toegezegd, zal altijd doorgaan. ,,De crisis moeten we gezamenlijk te boven komen. Er moet een einde komen aan de grote inkomensongelijkheid, met enerzijds armoede en anderzijds grote weelde. Het perspectief ontbreekt voor veel mensen en dat moet anders. Daarvoor zijn offers en leiderschap nodig.”

De hervormingen zijn tot nu toe uitgebleven en dulden geen langer uitstel, aldus de staatssecretaris. ,,Het zijn in principe rijke eilanden. Er is genoeg geld, maar er moet geïnvesteerd worden, de landen moeten ambitieuzer zijn en keuzes maken. Het is te gemakkelijk om te zeggen dat het niet lukt.”

De economie van de eilanden zal voorlopig niet terugkeren naar ‘normaal’, stelde Knops vast, ondanks de ‘bubbel’ voor het vliegverkeer en het weer op gang brengen van het toerisme binnen het Koninkrijk. De bewindsman hamert op diversificatie en hervormingen, die snel moeten komen. ,,Niemand is uit op polarisatie. We moeten samenwerken. Het doel is de positie van de inwoners van het Koninkrijk te verbeteren. Ik ben ervan overtuigd dat de landen sterker worden van wat we vragen.”

In het debat werd met geen woord gerept over de nieuwe voorwaarde aan Aruba, die deze week door premier Evelyn Wever-Croes (MEP) werd bekendgemaakt. Knops wil de Rijkswet financieel toezicht (Rft) ook voor Aruba laten gelden. Nu is de Rft alleen gelding voor Curaçao, Sint Maarten en de BES-eilanden en heeft Aruba een eigen Landsverordening Aruba tijdelijk financieel toezicht (LAft). ‘Onbehoorlijk’, noemde Wever-Croes de ‘fast ball’ van Knops. Maar de Kamer maakt zich daar kennelijk niet druk om.

Wilt u meer informatie? Neem een online abonnement op de krant.