Van een onzer verslaggevers
Willemstad - Gezonde grasvelden op de zeebodem voor de stranden van de Caribische eilanden voorkomen erosie van de kust. Dat is een duurzame oplossing die het steeds weer opspuiten van zand overbodig maakt.

Dat schrijven biologen en ingenieurs uit Nederland en Mexico deze maand in het wetenschappelijk tijdschrift BioScience, zo bericht het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (Nioz) op de website. De hoofdauteur van het artikel is Rebecca James, onderzoeker van het Nioz en promovenda bij de Rijksuniversiteit Groningen. ,,Een vooroever met daarop een gezond zeegrasveld, en ook kalk producerende algen die het zand vastleggen, is de meest duurzame en veerkrachtige manier om kusten te beschermen tegen de toenemende erosie”, zegt James. ,,Door erosie verdwijnen nu nog op veel plaatsen de economisch waardevolle tropische stranden letterlijk in zee.” Onderzoeksinstituut Nioz werkt samen met Caribbean Research and Management of Biodiversity (Carmabi) op Curaçao en het Caribbean Netherlands Science Institute (CNSI) op Sint Eustatius bij studies naar onder andere koralen, mangrovebossen, algen en zeegrassen.
Het onderzoek van James was met name gericht op het Caribisch gebied, ‘waar bijna een kwart van het bruto binnenlands product uit toerisme komt, voor een groot deel op en rond de stranden’. Coauteur Rodolfo Silva, hoogleraar kustwaterbouwkunde aan de Universidad Nacional Autónoma in Mexico noemt de ‘enorme toename’ van bebouwing langs de kusten in het Caribisch gebied als belangrijke oorzaak voor het wegspoelen van de stranden. ,,Daardoor wordt de natuurlijke stroom van water en zand verstoord.” Silva voorspelt dat de klimaatverandering daar nog eens een schepje bovenop doet. ,,Door de toename van extreem weer en de stijging van de zeespiegel, zal erosie een nog groter probleem worden.”
Des te meer reden voor het vinden van een duurzame en preventieve oplossing. Om te kunnen bepalen in welke mate een zeegrasveld in staat is zand en sediment vast te houden, deden de onderzoekers een experiment in een Caribische baai. Zij plaatsten op verschillende plekken op bodem, met en zonder zeegras, een draagbare en ‘nauwkeurig instelbare stroomgoot’. Daarmee kon worden bepaald bij welke stroomsnelheid van het water de bodemdeeltjes werden weggespoeld. Een gezond zeegrasveld blijkt zeer effectief om erosie te voorkomen. Hoe meer zeegras, hoe minder zand en sediment in beweging komt, concluderen de onderzoekers. Ook Johan Stapel van het CNSI op Sint Eustatius was bij het Nioz-onderzoek betrokken. Volgens Stapel zorgen invasieve soorten en vervuiling vanaf het land er deels voor dat op de zeebodem in het Caribisch gebied steeds minder gezond zeegras groeit. Dat geldt ook voor de eilanden van de voormalige Nederlandse Antillen: Sint Maarten, Saba, Sint Eustatius, Aruba, Bonaire en Curaçao. In een artikel in het Nederlandse dagblad Trouw zegt Stapel dat het probleem van vervuild afvalwater ‘met geld en politieke wil’ wel is aan te pakken. De Nederlandse onderzoeker maakt zich meer zorgen over de wereldwijde klimaatverandering en de invasie van een exotisch type zeegras uit de Rode Zee dat sinds 2002 in de Caribische zee wordt aangetroffen. De invasieve soort is veel minder goed bestand tegen de grillige omstandigheden dan het zeegras dat van nature in het Caribisch gebied groeit. Dat bleek bijvoorbeeld toen de orkanen Irma en Maria in september 2017 het gras uit de Rode Zee wegvaagde terwijl het originele gras op bepaalde plekken behouden bleef. ,,Willen we in de Cariben maximaal kunnen blijven profiteren van de kustverdediging door zeegras, dan zullen we de invasie van het zeegras uit de Rode Zee onder controle moeten krijgen”, zegt Stapel in Trouw.