Referendumcommissie: Kiezers in verwarring door interventies overheid Bonaire
Van een onzer verslaggevers
Kralendijk/Willemstad - De uitslag van het referendum van 18 december 2015 over de invulling van de rechtstreekse band met Nederland is van weinig waarde. Dat stelt de Referendumcommissie Bonaire 2015 in het verslag van haar werkzaamheden, dat gisteren naar de Eilandsraad (ER) werd gestuurd. De bevolking wist niet waar het voor of tegen stemde, aldus de commissie onder voorzitterschap van Douwe Boersema. Daardoor kunnen er niet of nauwelijks conclusies worden verbonden aan de uitslag.
De opzet van het referendum was om bij een meerderheid voor ‘Nee’ te gaan heronderhandelen met Nederland. Bijna twee derde (65 procent) van de opgekomen kiezers stemde tegen de stelling die aan hen werd voorgelegd: ‘Bent u het eens met de invulling die is gegeven aan de directe band met Nederland?’ Uit het verslag komt naar voren dat er flinke meningsverschillen waren tussen de commissie en de Eilandsraad (ER) over tal van onderwerpen.
De overheidsorganen probeerden onder andere via moties hun eigen uitleg te geven aan de uitkomst. Uitvoerig wordt in het verslag stilgestaan bij de bemoeienis van de ER en het Bestuurscollege (BC) met de werkzaamheden van de commissie, die toch al te weinig tijd kreeg. Er was sprake van interventies door het BC en verschillen van mening over de vraagstelling, de vraag of de uitslag bindend was en of er sprake was van een bestuurlijk referendum of een zelfbeschikkingsreferendum. ,,De commissie beschouwt de interventies van het BC en door de ER als beschadigend voor het geregelde verloop van de door haar uitgevoerde opdracht.”
Het meest stoort de referendumcommissie zich aan een motie van 14 december, vier dagen voor het referendum. Daarin werd ‘alles wat wenselijk is gereserveerd voor de gevolgen van de Nee-uitkomst van het referendum’. Verwarring bereikte zo vlak voor de stemming een hoogtepunt. Het gevolg van een ‘Ja’-stem, namelijk dat integratie met Nederland wordt aanvaard, werd niet neutraal uitgelegd. De indruk werd gewekt dat er dan geen aanpassingen meer mogelijk waren. Volgens de commissie zou de evaluatie van de commissie Spies wel degelijk nog tot wijziging van de huidige structuur kunnen leiden. ,,Elk staatkundig proces is immers ook steeds een voortgaand proces, waarbij steeds gestreefd wordt naar verbetering van het bestaande.”
Duidelijk was dat ER en BC voor een Nee-stem waren en op allerlei manieren probeerden de commissie te beïnvloeden. ,,De commissie heeft moeten vaststellen dar daarmee in strijd met de Eilandsverordening werd gehandeld en op niet neutrale wijze invloed werd uitgeoefend op de uitslag van het referendum. Als gevolg daarvan kan gerede twijfel bestaan over de waarde van de uitslag van het referendum.”
In de referendumcommissie zaten naast voorzitter Boersema (staatrechtdeskundige) Maritza Valdink, Stephen Rosario, Franklin Hanze, Sherwin Pourier, Ivan Dario Perez Gomez en Jo-Ann Ruimveld.