Ambassadeur Braakhuis ziet kansen voor samenwerking.

Door Gijs van den Heuvel

Willemstad - ,,De mensen die denken dat het nog tien of vijftien jaar gaat duren, die hebben het niet begrepen. De ontwikkelingen op Cuba gaan sneller dan dat.” Dat zegt ambassadeur van het Koninkrijk der Nederlanden op Cuba Norbert Braakhuis. Hij is voor een kort bezoek op Curaçao en trekt even tijd uit voor een gesprek met het Antilliaans Dagblad over de ontwikkelingen op Cuba, waar hij sinds 2012 ambassadeur is. De Caribische landen van het Koninkrijk moeten het ‘opengaan’ van Cuba niet zien als een bedreiging, maar als een kans, stelt de ambassadeur.
Uitspraken over politieke onderwerpen hoeven we van diplomaat Braakhuis niet te verwachten: ,,Ik ben een dienend ambtenaar.” Over de miljoenenclaims die door de Amerikaanse rechter aan de Curaçaose Dokmaatschappij zijn opgelegd als schadeloosstelling voor Cubaanse dokwerkers laat hij zich daarom niet uit. Ook niet over de ontwikkelingen in buurland Venezuela. En over de mensenrechten op Cuba formuleert hij het Nederlandse standpunt omzichtig: ,,Nederland heeft duidelijke normen en waarden voor wat betreft de mensenrechten. Ook op Cuba gaan we ons daar niet voor verschuilen. Maar je moet niet over het hoofd zien dat vaak meer bereikt kan worden door de ruimte op te zoeken binnen bestaande structuren in plaats van te werken van buitenaf naar binnen. Meer wil ik er niet over zeggen.”
Braakhuis heeft ‘affiniteit’ met Latijns-Amerika, onder andere door familiebanden. Lange tijd was Afrika zijn werkterrein, inclusief twee ambassadeursposten. Maar dat verwisselde hij graag voor de post in Havana. Op een mooi moment, geeft de ambassadeur toe, want er gebeurt nu veel.
Over die snelle ontwikkelingen op Cuba vertelt Braakhuis graag, want niet iedereen heeft door hoe snel het land verandert. Nederland heeft bovendien een bijzondere positie en kan daarvan profiteren: ,,Ga niet achter in de rij staan, ga voor in de rij staan.” Als ‘Caribisch’ Koninkrijk heeft hebben we meer aandacht voor Cuba, maar het is ook een belangrijke handelspartner. ,,Nederland heeft vanouds een bijzondere band met Cuba. Vooral het Rotterdamse zakenleven heeft zijn nek uitgestoken in de jaren zestig toen de sancties op zijn hevigst waren. We horen bij de vijf of zes grootste handelspartners.” Die positie kan Nederland benutten nu er veranderingen komen. Minister Frans Timmermans van Buitenlandse Zaken heeft begin 2014 een voortrekkersrol gespeeld met zijn bezoek aan Cuba: ,,Hij zei: we moeten niet over Cuba praten, maar met Cuba. Onze constatering was dat Cuba aan het bewegen was. En dat zijn werkelijke veranderingen, het is niet alleen voor de show. Dat is het grote verschil tussen de huidige president Raúl Castro en zijn broer Fidel.” Die hervormingen werden ingezet in 2007, maar de uitvoering ervan begon in 2011. ,,Dat zijn fundamentele hervormingen. Je kunt nu failliet gaan als bedrijf, er is werkeloosheid, er is inkomstenbelasting ingevoerd. De privésector wordt nu eindelijk gezien als de motor van de economie.” De hele sfeer is volgens de ambassadeur aan het veranderen: ,,Er komt meer ruimte om te zeggen en te doen.” Dat inzicht, dat ook door de huidige minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders wordt uitgedragen, heeft de patstelling in de Europese Unie over Cuba doorbroken, aldus Braakhuis. Dat er ook weerstand is tegen de veranderingen is duidelijk, maar het is volgens de ambassadeur niet meer tegen te houden.
Vanuit het Caribische deel van het Koninkrijk wordt met argusogen gekeken naar de ontspanning in de verhoudingen tussen de Verenigde Staten en Cuba. Door het nieuwe beleid van de Amerikaanse president Barack Obama zal het niet lang duren voor de Amerikaanse toerist vrijelijk naar Cuba kan gaan. ,,Het toerisme komt snel op gang, dat gaat heel hard. Dat zal nog harder gaan als het Amerikaanse embargo klappen krijgt.” De kans dat het embargo snel verdwijnt is groeiend, denkt Braakhuis. Misschien zelfs binnen twee jaar, voor president Obama is het een onderwerp waarmee hij kan scoren voor hij vertrekt.
De ambassadeur gelooft vooral in kansen in plaats van bedreigingen: ,,Er komt natuurlijk concurrentie bij. Maar aan de andere kant, als Koninkrijk zijn we goed in zakendoen en er komen mogelijkheden. Bijvoorbeeld op het gebied van financiële dienstverlening. Cuba moet wennen aan de financiële wereld. Curaçao is uitstekend in de financiële dienstverlening, respecteert de internationale normen.” En dan werkt het gemakkelijker tussen twee Caribische landen dan met een ander land, denkt de ambassadeur. Een ander voorbeeld van die gemakkelijke samenwerking was het bezoek eind februari van de Arubaanse Kamer van Koophandel aan Havana: ,,Binnen 24 uur was er besloten dat er in juni een handelsmissie komt.” De Caribische landen moeten vooral alert zijn, zegt Braakhuis: ,,Als de reus van de Cariben ontwaakt en gaat groeien dan moet je die niet bestrijden. Je moet zoeken waar je meerwaarde hebt.” Nog een voorbeeld is internet. ,,Op Cuba is geen internet. De kabels liggen voor de kust en zullen aangesloten moeten worden. Want je kunt niet moderniseren zonder internet.” Daar zou vanuit het Koninkrijk mee geholpen kunnen worden.
Op de vraag of je daarmee het toerisme op de eilanden niet meehelpt de nek om te draaien, zegt Braakhuis dat je je er niet tegen kunt verzetten: ,,Er staan al 20.000 kamers in aanbouw. Die stonden er al, maar het gaat nu sneller. De deur wordt opengezet voor de instroom van Amerikaanse toeristen. Een andere tendens is het cruisetoerisme. De planning voor heel 2015 is in de eerste drie maanden al gehaald. En dat is nog zonder de Amerikaanse schepen.”
Er zijn ook steeds meer luchtvaartmaatschappijen die op Cuba vliegen, waaronder Insel Air, al is de afhandeling nog wel een probleem: ,,De luchthaven is nu al bijna verzadigd.” Maar die extra verbindingen bieden ook kansen voor Aruba, Curaçao, en voor wat betreft het cruisetoerisme ook voor Sint Maarten. Ambassadeur Braakhuis denkt aan ‘multi destination’, de toerist naar meerdere eilanden brengen, om de Amerikaanse toerist ook voor ‘onze’ eilanden te behouden. Hij waarschuwt de eilanden niet af te wachten: ,,Wees waakzaam is hier de boodschap, maar ga niet achter in de rij staan. Zie het niet als een bedreiging, maar als een mogelijkheid.” Trinidad & Tobago heeft al een akkoord gesloten met Cuba, illustreert hij zijn waarschuwing. ,,Het heeft geen enkele zin om bang te zijn.”
Het zou zo maar kunnen dat er over twee jaar geen embargo meer is en dan ligt Cuba open voor de Amerikanen, is de inschatting van de ambassadeur. Ook komt er op Cuba een wisseling van de wacht aan: ,,Er komt een moment dat de oudere garde plaats gaat maken voor de jongere garde. Dat zal plaatsvinden in een hervormingscontext. Er komt volgend jaar een partijcongres aan (van de Communistische Partij van Cuba, red.), waar een opvolger bekrachtigd moet worden.” Dan is er over twee jaar ‘een andere situatie’ en als het embargo dan opgeheven is zullen de ontwikkelingen heel snel gaan, aldus de ambassadeur.