Begrotingstoezicht een goede zaak
Het kan verkeren. Iets meer dan een jaar nadat het jonge autonome land Curaçao, onder de toenmalige regering Schotte met minister Jamaloodin (MFK) op Financiën de schande en vernedering van een aanwijzing van de Rijksministerraad (RMR) moest ondergaan, krijgt Curaçao - na orde op zaken te hebben gesteld door Jardim als nieuwe minister van Financiën - het ‘vertrouwen’ van het College financieel toezicht (Cft) en daarmee van het Koninkrijk. Hoewel nog veel werk aan de winkel om de opgelopen schade van de twee voorgaande jaren te repareren en nog verschillende kritieke aandachtspunten voor de toekomst, wordt een sluitende begroting in 2013 als realistisch gezien en kreeg Curaçao zelfs groen licht om voor het eerst sinds 10-10-’10 een obligatielening uit te schrijven.
Vrijwel tegelijkertijd geeft hetzelfde Cft het advies aan de Koninkrijksregering om ditmaal Sint Maarten een aanwijzing te geven, omdat dit land de (te hoge) overheidsuitgaven maar niet kan dekken met de (te weinig) inkomsten. Met zo’n aanwijzing van hogerhand wordt het politieke bestuur van het betreffende land in wezen onder curatele gesteld en min of meer gedwongen maatregelen te nemen om een evenwichtige begroting te presenteren; niet alleen op papier, maar waarvan aannemelijk is dat die ook werkelijk uitgevoerd kunnen worden.
Het zijn niet alleen Curaçao medio 2012 en Sint Maarten anno 2013 die kampen met vaak zeer pijnlijke maatregelen om de overheidsfinanciën in het gareel te krijgen. Nederland zelf wringt zich eveneens in alle bochten om zich aan de EMU-norm (Europese Monetaire Unie) te houden; dat is dagelijks (voorpagina)nieuws in het Europese deel van het Koninkrijk. En dan is er ‘het braafste jongetje van de klas’, Aruba, waar ogenschijnlijk - als de dagelijks stroom aan overheidspersberichten moet worden geloofd - alles gladjes verloopt. Echter ook Aruba moet oppassen. Hoewel telkens in allerlei toonaarden óf ontkend, óf verdraaid óf op een of andere manier verklaard/rechtgepraat, feit is dat de Arubaanse regering de tekorten en dus de schulden de afgelopen paar jaar heeft zien/laten oplopen. Deels gebeurde dit om door middel van overheidsbestedingen op grote schaal de economie weer aan de praat te krijgen, waar - mits het productieve investeringen betreft - zeker iets voor valt te zeggen. Maar de prijs die daarvoor wordt betaald is (te) hoog: dit jaar komt de schuld uit op bijna driekwart van het bruto binnenlands product (bbp) en is daarmee in vier jaar met bijna 20 procentpunten gestegen ten opzichte van de schuldquote van 55,9 procent in 2010. Dat is deze week nog eens kraakhelder uiteengezet door de Nederlandse minister Plasterk (PvdA) in antwoord op Kamervragen van de VVD-fractie, de grootste regeringspartij in Nederland. Dit en het recent gepubliceerde IMF-evaluatierapport komen het zittende kabinet Eman op dit moment natuurlijk niet bepaald goed uit, nu later deze maand Statenverkiezingen worden gehouden. Maar het zijn te belangrijke feiten om ze onder stoelen of banken te steken.
De vergelijking van Aruba met Curaçao en Sint Maarten (en hun veel lagere schuldquote van circa 30/35 procent bbp) gaat niet op, zegt Financiënminister De Meza (AVP). Dat klopt. Curaçao en Sint Maarten kregen in 2010 van Nederland een forse schuldverlichting, maar er kwamen wel strikte begrotingsnormen (voor in de plaats). Een goede zaak. Niet goed omdat Den Haag daar zo happy mee is, maar goed omdat dit allereerst in het belang is van de (belastingbetalende) eigen bevolking. Aruba kent geen Cft en moet het doen met zwak controlerend parlement. Maar de regering Eman beloofde de Rijksministerraad wel begrotingsnormen op te nemen in de Staatsregeling. Een mooie belofte, maar vooralsnog na een regeertermijn van vier jaar niet meer dan dat: een belofte. Het aanpassen van de Staatsregeling, een soort ‘grondwet’, is een moeizame en langdurige weg. Daar is op het moment geen tijd voor. Zo’n begrotingskamer of een ‘College van Advies’, dat toeziet op naleving van de begrotingsregels, moet er snel komen. En dient - vergelijkbaar met het Cft op de andere eilanden - volstrekt onafhankelijk van de (ei)landelijke politieke besturen in het openbaar te kunnen adviseren. Er is haast geboden. Waarom dan niet het bestaande Cft tijdelijk belasten met deze taak, totdat het eigen college is opgetuigd, van toezicht houden op ook de Arubaanse overheidsfinanciën?
