Minister Steven Martina (MAN) die als de nieuwe bewindsman met Economische Ontwikkeling automatisch ook de Insel Air-problematiek in zijn schoot geworpen kreeg, is nogal optimistisch over een eventuele overnamedeal met Synergy Aerospace - grootaandeelhouder van Avianca in Colombia. Maar hij wijst er tegelijk op dat zo’n koper natuurlijk geen schulden overneemt. Wel de lusten, niet de lasten. Bovendien gaat Synergy de luchtvaartmaatschappij na overname onder eigen vlag, met eigen logo en eigen naam laten vliegen.

Voor zover de particuliere aandeelhouders en de Curaçaose overheid, die in ruil voor het pandrecht op 51 procent van de aandelen het noodlijdende Insel een overbruggingskrediet verstrekte van 33 miljoen gulden, überhaupt enige keuze hebben, heeft een Synergy-scenario wel een enorme impact. Waarvan de eigen vlag van een koper, hoewel altijd een enigszins emotionele kwestie, nog de minste is met het verdwijnen van de naam Insel Air en sowieso van een ‘eigen’ lokale airline.
Overname door een derde terwijl de schulden ongemoeid blijven - dus blijven bestaan - heeft grote financieel-economische gevolgen. De bewindvoerder becijferde eerder dat de totale schuld zo’n 200 miljoen gulden bedraagt; aan overheid, aan belastingdienst, aan SVB, maar óók aan zeer vele lokale, grote en vooral veel kleine leveranciers. Die kunnen dan naar hun centen fluiten met alle gevolgen van dien voor hun bedrijfsresultaat.
Ook het Land Curaçao en minister Kenneth Gijsbertha (MAN) van Financiën moeten dan naarstig op zoek naar een oplossing, want de lening van 33 miljoen vormt een aanzienlijk risico voor de begroting. Zoals het Cft aangeeft: Indien Insel Air insolvent zou worden en zijn verplichtingen niet kan nakomen of een samenwerkingsverband aangaat in een constructie waarbij de schulden niet worden overgenomen dient volledige dekking voor dit bedrag op de gewone dienst van 2017 te komen.
Dit zijn zeker wel scenario’s waarmee rekening moet worden gehouden bij een overname sec van het vliegbedrijf voor een partij als Synergy, die - als ze al daadwerkelijk belangstelling hebben - natuurlijk vooral interesse heeft in het air operator’s certificate (vliegvergunning AOC), welke in de meeste gevallen overigens verbonden is aan de bestaande vennootschap, plus het (exclusieve) recht op bepaalde lucratieve routes. De nog onbekende prijs die Synergy bereid zou zijn hiervoor te betalen, zal bij lange na niet genoeg zijn om de schuld te dekken.
Naast het belang van de schuldeisers, spelen twee andere cruciale maatschappelijke belangen: het garanderen van de vliegverbindingen en het veiligstellen van de overgebleven arbeidsplaatsen. Bij een overnamescenario dient de overheid daarom spijkerharde afspraken te maken over het in stand houden van ten minste bepaalde essentiële routes met voldoende frequenties tegen een bepaalde acceptabele betaalbare (maximum)prijs. En hetzelfde geldt voor wat betreft het behoud van de werkgelegenheid. Een grote commerciële buitenlandse groep met minder lokale bindingen zal namelijk veel makkelijker zowel routes als banen schrappen.
Maar welke andere keuze heeft Curaçao? Zoals de bewindvoerder in zijn verslag schrijft: naast een strategisch partnership (lees: overname) zijn dit óf autonome groei óf alsnog incasso van de vordering op Venezuela. Met dat laatste zijn de voor Insel bijna fataal geworden problemen begonnen, gezien de 100 miljoen dollar (70 miljoen van Insel Curaçao en 30 miljoen van de inmiddels zelfs al failliet verklaarde Insel Aruba) die Caracas nog moet overmaken. Maar het lijkt een volstrekte illusie te denken dat dit geld ooit, en zeker op de korte termijn, terugkomt.
Dus blijft naast Synergy of een andere koper, alleen het autonome groeimodel over. Dat wil zeggen langzaam maar zeker groeien vanuit het ‘basic’-scenario. Als wij het interim-management en de door de onafhankelijke rechter aangestelde bewindvoerder moeten geloven, draait Insel op de ABC+S (Aruba, Bonaire, Curaçao en Sint Maarten) al na een paar maanden break-even en is zelfs sprake van een operationele winst.
Natuurlijk nog lang niet genoeg om de gigantische schuld af te lossen, maar het perspectief is er wel; zeker als de vloot met goedkeuring van burgerluchtvaartautoriteit CCAA weer stapsgewijs kan worden uitgebreid en er meer routes kunnen worden aangevlogen en dus meer verdiend. Dan ook is er een kans dat het grootste deel van de werknemers hun jobs kunnen houden.
Met andere woorden: de weliswaar moeilijk begaanbare en zelfs riskante weg langs autonome groei biedt hoogstwaarschijnlijk wel mogelijkheden voor 1. het veiligstellen van de vliegverbindingen 2. behoud werkgelegenheid en 3. uitzicht op langzame afbouw van de schuldberg. Dit geeft bovendien invulling aan de wettelijk eis dat er lokale controle moet zijn, dat wil zeggen dat de meerderheid van de aandelen van lokaal opererende vliegonderneming ook in lokale handen moet zijn.
Eén waarschuwing is wel op zijn plaats: Insel mag géén bodemloze put worden en de overheid mag niet nóg meer belastinggeld steken in het luchtvaartbedrijf. De politiek moet op afstand blijven. Als deze aanpak blijkt te werken dan kan een strategische partner alsnog instappen met kennis, kunde en kapitaal, maar dan staat Curaçao niet zoals nu het geval is met de rug tegen de muur.