Alleen met kleine stapjes vooruit is - na zes jaar vruchteloos onderhandelen - alsnog een finaal akkoord te bereiken over een geschillenregeling voor het Koninkrijk. Dat benadrukten de woordvoerders van de aan het Interparlementair Koninkrijksoverleg (Ipko) deelnemende delegaties van Curaçao, Aruba, Sint Maarten en Nederland gisteren in Den Haag na het ondertekenen van de afsprakenlijst.
Kleine stapjes, maar dat moeten dan wel tevens heel snelle stapjes zijn want de tijd om een regeling te treffen waar de Caribische landen wat mee opschieten, begint te dringen. De verkiezingen werpen immers hun schaduw vooruit. Niet die van Curaçao (30 september) en Sint Maarten (26 september), maar die in Nederland (15 maart). Van de Tweede Kamer in nieuwe samenstelling kan - kijkend naar de peilingen - waarschijnlijk nog minder compassie met de Caribische belangen worden verwacht dan nu al het geval is. Niet alleen als gevolg van de voorspelde winst van de PVV en een verdere versplintering, maar evenzeer vanwege het vrijwel zekere verlies van - als het om de geschillenregeling gaat - een bondgenoot. De kans dat Roelof van Laar de aanstaande decimering van de PvdA-fractie overleeft, is immers niet bijster groot.
De Staten van Curaçao, Aruba en Sint Maarten doen er daarom verstandig te pogen hun slag te slaan nu er - voor de Kamerverkiezingen - nog zekerheid bestaat over een meerderheid van Nederlandse collega-parlementariërs die bereid is een eind tegemoet te komen aan de Caribische verlangens.
De buit binnenhalen kan op verschillende manieren. Op dit moment liggen er twee wetsvoorstellen, een van minister Ronald Plasterk (PvdA) van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en een van de drie landen. Een van de twee kan zodanig worden aangepast dat er in alle vier de parlementen een meerderheid is die er mee kan leven. Van Arubaanse zijde is een voorstel gedaan dat de andere delegaties voldoende interessant vinden om nader te onderzoeken en dat ook vrij eenvoudig via een zogeheten nota van wijziging in de twee voorliggende wetsontwerpen is te incorporeren. Het zou een mooie missie voor Van Laar zijn om partijgenoot Plasterk daartoe te bewegen.
Een andere optie is een geheel nieuw wetsontwerp in elkaar te timmeren. Daarmee gaat echter veel kostbare tijd verloren. De landen kunnen ook het plenaire debat in de Kamer afwachten en dan bijzondere gedelegeerden amendementen laten indienen om het dan voorliggende wetsvoorstel aan de Caribische wensen aangepast te krijgen. Dat kan tot uitstel leiden, bijvoorbeeld omdat de voorgestelde wijzigingen zo fundamenteel zijn dat eerst advies aan de Raad van State moet worden gevraagd waardoor de stemming pas na de verkiezingen plaatsvindt. Het is een gok met zeer ongewisse afloop om het aan de nieuwe Kamer over te laten de knoop door te hakken.
Een laatste, misschien wel veiligste en zeker snelste mogelijkheid die het Statuut biedt, is een onderlinge regeling. Voordeel daarvan is dat de geschillenregeling dan binnen een, hooguit twee maanden een feit kan zijn. Aan de bezwaren van Curaçao tegen een onderlinge regeling kan tegemoet worden gekomen door daarin op te nemen dat er binnen twee jaar een rijkswet moet zijn van gelijke inhoud.
Het is nu aan de door de landen te installeren comités om samen te verkennen hoe er zo snel mogelijk een einde kan worden gemaakt aan het al zes jaar durende geschil over het oplossen van geschillen. De woordvoerders van de Ipko-delegaties toonden zich gisteren na de ondertekening van de afsprakenlijst eensgezind optimistisch. Voor wat dat waard is: precies twaalf maanden geleden sprak Ipko-voorzitter Jeroen Recourt uit dat hij teleurgesteld zou zijn als de geschillenregeling er niet binnen een jaar zou zijn...