Groei Curaçao en Aruba gelijk: gemiddeld 0,5% sinds begin eeuw
Analyse
De indruk alom dat de Arubaanse economie het structureel veel beter doet dan die van Curaçao - of anders gezegd: dat de Curaçaose economie maar zeer matig presteert en dat Aruba groeit en bloeit - is onjuist. Het blijkt dat beide elkaar niet of nauwelijks ontlopen vanaf begin deze eeuw.
Allebei zijn gemiddeld 0,5 procent per jaar gestegen, terwijl Curaçao de ene bezuinigingsronde na de andere afwerkte en Aruba deed aan enorme (overheids)uitgaven. Volgens experts bewijst dat maar weer eens: meer uitgeven op de eilanden levert geen enkele echte bijdrage aan de groei van de economie.
Een interessante stelling met het oog op het ‘Economendebat over de economie van Curaçao’ komende zaterdag, waarbij het centrale thema is dat de economie van Curaçao maar moeizaam of niet uit het dal kruipt: ,,Hoe komt het en wat gaan we eraan doen?” Dit alles toch altijd met een schuin oog en enigszins jaloerse blik richting buureiland Aruba, dat een ‘succes story’ is, althans zo wil de regering in Oranjestad dit graag doen geloven.
De bron van de stelling dat de groei van de economie van Aruba en die van Curaçao elkaar sinds het jaar 2000 nauwelijks ontlopen: het jaarverslag van het College financieel toezicht (Cft). ,,De economie van Aruba laat een volatiel verloop zien. Door het toeristische product is de economie gevoelig voor externe schokken. Het verloop van de economie over de afgelopen jaren laat dat duidelijk zien. De crisis van 2008 is op Aruba hard aangekomen. De economie liet een veel heftiger daling zien dan die van Curaçao en Nederland, maar ook dan de economie van Sint Maarten. (…). Door de sluiting van de raffinaderij is de eenzijdige samenstelling van de economie nog pregnanter geworden. Per saldo hebben deze schokken ervoor gezorgd dat de economie van Aruba sinds het begin van deze eeuw een zelfde groei heeft doorgemaakt als die van Curaçao.”
Dat niet alleen de economie van Curaçao ‘stilstaat’, maar dat dit over de laatste veertien jaar bekeken ook voor Aruba geldt, werpt toch een ander beeld op de realiteit. Beide doen het even slecht. Of even goed. De één (Curaçao) ondanks forse besparingen en ombuigingen (vóór 10-10-’10 en na het debacle van het kabinet Schotte met een aanwijzing in 2012 tot gevolg opnieuw in de jaren 2013 en 2014) en de ander (Aruba) ondanks de aanzienlijk publieke bestedingen en investeringen, met een zeer forse staatsschuld tot gevolg.
Het Cft hekelt overigens het feit dat deze Arubaanse overheidsuitgaven vooral consumptief van aard zijn geweest. Investeringen zijn op Aruba volgens het College ‘tot dusverre nauwelijks van de grond gekomen’. ,,Hiermee heeft de gekozen oplossing om uit de crisis te komen duidelijk zijn beperkingen aangetoond; als de tekorten het gevolg waren geweest van investeringen, had Aruba op een hoger groeipad kunnen komen.”
Nu echter gekozen is voor extra consumptie, vervolgt het Cft, resteert een hoge schuld die terugbetaald moet worden. ,,Schoolgebouwen opknappen en wegen verbeteren zijn zeker belangrijke projecten, maar de belangrijkste investeringen zijn gericht op het terugdringen van de tekorten op de betalingsbalans en dan vooral het tekort op de energiebalans. Vergroening van de economie is daarbij een belangrijke doelstelling.”
Ter correctie van het algemene beeld: de daadwerkelijke groei van Aruba zat in de periode direct na 1985, de jaren na de Status Aparte; in de periode 1987-2000 bedroeg de gemiddelde jaarlijkse groei 7 procent, in de periode 2000-2014 echter amper 0,5 procent; vlak dus, even vlak als Curaçao. Structureel raamt het Internationaal Monetair Fonds (IMF) overigens een potentiële groei van 1,5-1,75 procent.
De mogelijkheden om externe schokken op te vangen en anticyclisch beleid te voeren zijn voor een kleine open economie als die van Aruba sowieso beperkt. Demografische uitdagingen, een inflexibele arbeidsmarkt, langdurige juridische procedures en hoge administratieve lasten en regeldruk bij het openen van nieuwe bedrijven vormen een beperking voor binnenlandse investeringen en economische diversificatie, aldus ook kredietbeoordelaar Fitch op strenge toon.
Het gebruikmaken van de sterke punten van Aruba - het onderdeel zijn van het Koninkrijk en de stabiliteit die daarvan uitgaat - is van groot belang. ,,Ondanks deze stabiliteit heeft Aruba van de rating agencies geen al te positieve beoordeling gekregen”, aldus Cft. ,,De hoog blijvende schuldpositie, waardoor Aruba momenteel behoort tot de groep van landen met de hoogste schulden in de regio, schrikt investeerders blijkbaar af. Rust en stabiliteit terugbrengen en vertrouwen creëren zijn belangrijke stappen op de korte termijn.”
Fitch noemt in een recente rating het onderdeel zijn van het Koninkrijk als positieve factor, en de toenemende spanningen als een bedreiging. Het instellen van onafhankelijk begrotingstoezicht wordt zeker als positief beoordeeld. Het in een snel tempo reduceren van de tekorten en de schuld door de uitgaven, vooral personeelsuitgaven, terug te brengen naar acceptabeler niveaus horen daarbij.
Tot zover Aruba. Nu naar Curaçao: in 2014 is de economie voor het derde achtereenvolgende jaar gekrompen (en 2015 belooft niet veel beter). Na een krimp van 0,1 procent in 2012 en 0,8 procent in 2013, kromp de economie in 2014 naar schatting met 0,5 procent (en misschien wel meer).
Deze krimp werd voornamelijk veroorzaakt door afnemende binnenlandse bestedingen, waarbij de overheidsuitgaven nog een stabiliserende werking hadden. Vooral de investeringen van de overheid in infrastructuur en het nieuwe ziekenhuis hebben ervoor gezorgd dat de krimp relatief beperkt is gebleven. De particuliere investeringen zijn afgenomen, al is deze afname per saldo beperkt gebleven door toenemende investeringen.
Met uitzondering van Curaçao hebben alle landen in het Koninkrijk in 2014 een positieve economische groei gekend, alle drie rond 1,5 procent. Gemiddeld genomen in de afgelopen tien jaar zijn echter opvallende verschillen tussen de landen in het Koninkrijk zichtbaar. Curaçao laat een vlakke economie zien met weinig uitschieters naar boven of naar beneden, maar ook met nauwelijks groei: structureel is de groei dus ongeveer 0,5 procent op jaarbasis.
Aruba daarentegen laat veel meer uitschieters zien, vooral de afgelopen jaren door de gevolgen van de financiële crisis in de Verenigde Staten en de sluiting van de raffinaderij. In totaal is de Arubaanse groei vanaf 2004 echter vergelijkbaar met de groei in Curaçao: eind 2014 is de omvang van de economie slechts 5 procent groter dan in 2004. Dit alles werpt voor velen - onder wie wellicht ook de experts en deelnemers van het Economendebat - toch een iets ander licht op de werkelijkheid van de economische groei in beide buur(ei)landen.