Van onze correspondent
Kralendijk - Voordat gisteren het geplande commissiedebat over de vuilstortcrisis op Bonaire plaatsvond, had gedeputeerde Clark Abraham namens het bestuurscollege van Bonaire (BC), een openhartig gesprek met de Tweede Kamercommissie.

Het ging over de noodzaak van meer samenwerking en transparantie bij het aanpakken van de crisis rond de vuilstort Selibon, een onderwerp dat de afgelopen tijd echter niet alleen op het eiland maar ook in Den Haag steeds meer in de belangstelling staat. Het gesprek vond plaats met een livestream en stelde de lokale bevolking in staat ook mee te kijken. Abraham begon zijn toespraak door te zeggen dat de afgelopen maanden meer tijd was besteed aan juridische procedures dan aan gezamenlijk optrekken met het Rijk en andere betrokkenen. Hij verwees naar het LIT-rapport van juni 2023, waarin werd gesteld dat medewerkers van de lokale overheid onder directe invloed staan van bestuurders, wat volgens hem de effectiviteit van het beleid belemmerde. Hij benadrukte dat het BC probeert de crisis op te lossen, maar dat dit moeilijk wordt gemaakt door de afwezigheid van samenwerking en de tegenwerking vanuit het Rijk. Hij bracht ook de vraag naar voren waarom de waarnemend Rijksvertegenwoordiger, Jan Helmond, in 2023 niet eerder had ingegrepen op basis van de bevindingen uit het rapport, toen hij dezelfde bevoegdheden had. Dit riep bij hem de vraag op waarom het probleem nu, pas na zoveel tijd, op de agenda was gekomen. Het gesprek, dat precies een uur duurde, werd gekenmerkt door een duidelijke oproep tot gezamenlijke actie. Abraham stelde dat niemand gebaat is bij een situatie waarin de verschillende overheden tegenover elkaar staan. ,,We zijn bereid alle instrumenten in te zetten in het belang van de bevolking. Ondersteun ons om deze problemen op te lossen”, zei hij.
Het BC zou zelf ook over oplossingen voor lange termijn hebben gedacht, waaronder het zoeken naar alternatieve locaties voor afvalverwerking, omdat naar zijn zeggen de huidige situatie niet in stand kan worden gehouden. Hij benadrukte tot slot dat de inwoners van Bonaire er ook baat bij zouden hebben als het gesprek in de Tweede Kamer niet alleen gevoerd wordt óver Bonaire, maar mét Bonaire. Commissielid White (GroenLinks) vroeg welke kortetermijnoplossingen het BC had genomen om de gezondheidsrisico's voor omwonenden van de vuilstort te beperken. In zijn antwoord legde Abraham uit dat omwonenden zich bij de huisarts melden als ze klachten hebben, waarna ze getest worden. De uitslagen van deze tests worden gedeeld met de Publieke Gezondheidsdienst (PG). In dit kader is er een verzoek bij het RIVM ingediend om een integrale aanpak te ontwikkelen om verdere risico’s te voorkomen. Verder werd er bestuursdwang opgelegd om de korte termijnoorzaken van de overlast, zoals de ondergrondse brand en de milieuproblemen, weg te nemen. ,,Deze maatregelen moeten vóór 1 april zijn uitgevoerd, en de benodigde organisaties staan al klaar om in te grijpen als Selibon zelf niet tot actie overgaat.”
Tweede Kamerlid Van Haassen (PVV) wees erop dat er in 2023 al een last onder dwangsom (een besluit van de overheid waarbij aan de overtreder een herstelsanctie wordt opgelegd en bij nalatigheid een boete tot gevolg heeft, red.) was opgelegd, maar dat er toen geen verbeteringen waren en de boete niet werd geïnd. Abraham corrigeerde Van Haassen door te benadrukken dat het nu geen last onder dwangsom is, maar last onder bestuursdwang. Dit betekent dat als Selibon de nodige maatregelen niet neemt voor 1 april, het bestuurscollege de maatregelen zelf zal treffen. ,,Dan doen we de kraan dicht.” Daarnaast vroeg Tweede Kamerlid Bamenga (D66) hoe de gevraagde ondersteuning aan de Kamer er uit zou moeten zien. Abraham antwoordde vooral de expertise van het RIVM nodig te hebben, maar anderzijds ook dat het lokale bestuur behoefte heeft aan duidelijkheid. ,,Wat verwacht het Rijk nu van ons, specifiek? Na het gesprek vroeg onze correspondent de gedeputeerde om een reactie. ,,Ik ben positief gestemd, maar heb gemerkt dat bij de Tweede Kamer veel informatie ontbreekt. Interbestuurlijk toezicht is een zeer essentieel goed, maar het wel moet bijdragen aan het oplossen van problemen en niet enkel als borstgeklop dienen.”