Rechter geeft minister VWS gevoelige tik op de vingers

Van onze correspondent
Kralendijk - Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) moet uiterlijk 31 augustus een besluit nemen op de aanvraag van Service Apotheek Bonaire bv (SAB) om een apotheek te mogen vestigen op Bonaire. In de uitspraak van het Gerecht in eerste aanleg van 31 mei zegt de rechter niet in te zien waarom de minister niet na zeven maanden na de aanvraag had kunnen beslissen op het verzoek van SAB.

De apotheek waar het in het geschil over gaat is al een jaar gevestigd in het pand van het Bon Bida gezondheidscentrum. Het is een compleet ingerichte apotheek van Botika di Servisio (BDS), de grootste groep apotheken op de voormalige Nederlandse Antillen met vier apotheken op Aruba, twaalf op Curaçao en een drogist op Bonaire. Het Antilliaans Dagblad heeft het uitblijven van een apothekersvergunning meerdere keren aan de orde gesteld omdat een tweede volwaardige apotheek voor het eiland geen overbodige luxe lijkt.
SAB stelde in het geschil dat de minister de besluitvorming op haar verzoek onnodig vertraagt en daarmee een redelijke beslistermijn heeft overschreden. SAB wijst op de noodzaak voor het vestigen van een apotheek op Bonaire en verzocht het gerecht de minister een termijn te geven waarbinnen hij moet beslissen. De minister was echter van mening dat er geen sprake is van onwil maar van overmacht waardoor het nog niet mogelijk was te beslissen op het verzoek van SAB zonder de wet te overtreden. Gelet op deze bijzondere omstandigheid was de redelijke beslistermijn volgens de minister nog niet verstreken.
SAB heeft de minister op 15 juni 2023 verzocht om een vergunning voor het vestigen van een apotheek op Bonaire. Daarbij heeft ze uiteengezet dat er, gelet op het groeiende aantal inwoners en bezoekende toeristen op Bonaire, behoefte is aan een extra apotheek. SAB zegt hoogwaardige kwaliteit te kunnen bieden en wil zich vestigen in een wijk waarin nog geen apotheek is. Op 1 september 2023 heeft de directeur van Zorg en Jeugd Caribisch Nederland (ZJCN), dat direct valt onder VWS, SAB laten weten dat het nog wel acht tot twaalf maanden zou duren voordat de minister op het verzoek kon beslissen. Op 14 september 2023 heeft een overleg tussen SAB en de directeur van ZJCN plaatsgevonden waarbij de directeur de reden van vertraging in de besluitvorming heeft toegelicht.
Op 21 september en 5 oktober 2023 heeft SAB de minister verzocht om op korte termijn te beslissen, onder aanvullende onderbouwing van de noodzaak tot vestiging van een apotheek. Omdat daarop niet is gereageerd, heeft SAB op 27 januari 2024 beroep ingesteld tegen het uitblijven van beslissing op haar verzoek. De minister beroept zich voornamelijk op het Landsbesluit adviescommissie toelating apotheken Bonaire van 30 juni 2009 waarbij een commissie wordt ingesteld. Maar dit landsbesluit is niet in de bijlage opgenomen bij artikel 2 van de wet van 17 mei 2010 tot invoering van de regelgeving met betrekking tot de Openbare Lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba (BES) en heeft daardoor geen rechtsgeldige werking meer.
De minister is naar aanleiding van het verzoek van SAB begin september 2023 een wetgevingstraject gestart. Daarbij heeft hij voorgesteld dat een adviescommissie wordt ingesteld op een aanwijzingsbesluit van de minister. Ter zitting heeft de hij laten weten dat de Tweede Kamer op 26 maart 2024 de voorgestelde wetswijziging heeft goedgekeurd. Het is echter onduidelijk wanneer de behandeling van de Verzamelwet VWS 2023 in de Eerste Kamer plaatsvindt.
Het gerecht ziet in de door de minister aangevoerde omstandigheden geen aanleiding voor het oordeel dat hij niet uiterlijk op 27 januari 2024 had kunnen beslissen op het verzoek van SAB. Daarbij speelt mee dat de minister pas ruim twee maanden na het verzoek van SAB het in zijn ogen noodzakelijke wetgevingstraject is gestart. Verder is volgens de rechtbank niet gebleken dat hij tijdig naar alternatieven heeft gezocht om het probleem van het niet meer rechtsgeldige landsbesluit uit 2009 op te lossen. Deze waren volgens de rechter zeker voor handen en het zou minder tijd gekost hebben. ,,Voor een snellere en effectievere oplossing dan waarvoor de minister heeft gekozen was des te meer aanleiding nu SAB de noodzaak voor een extra apotheek op Bonaire uitgebreid uiteengezet heeft”, aldus de rechtbank.
Gelet op de door de minister op de zitting uitgesproken verwachting dat de kans nihil is dat de Eerste Kamer het wetsvoorstel verwerpt, ziet het gerecht niet in waarom de minister, vooruitlopend op de verwachte goedkeuring, niet alvast een commissie kan laten samenstellen. SAB heeft op de zitting nogmaals uiteengezet dat de behoefte aan een apotheek op Bonaire inmiddels nog groter is geworden door een recente sluiting van een niet aan het ziekenhuis verbonden apotheek. De minister heeft deze bewering niet weersproken. Dat laatste is opmerkelijk omdat de directeur van ZJCN, Herbert Barnard, een andere mening is toegedaan. In antwoord op vragen van het Antilliaans Dagblad beweerde hij onlangs ‘dat één botika voor 26.000 mensen voldoende is en dat alles prima geregeld is’. Gelet op de gegeven overwegingen acht het gerecht een termijn van drie maanden na de uitspraak een redelijke termijn waarbinnen de minister een beslissing op het verzoek van SAB moet hebben genomen.