Bonaire loopt op gebied van handhaving hopeloos achter
Van onze correspondent
Den Haag - Geiten vreten het eiland kaal, het koraal verbleekt en als er niets gebeurt, loopt Bonaire voor een deel onder door de stijgende zeespiegel. Ed Nijpels ziet het met lede ogen aan en pleit voor een stop op ‘bestuurlijk toerisme’: ‘laat één provincie het werk doen, in plaats van zeven ministeries’ betoogt hij in een artikel in VNG Magazine.
Hij noemt de manier waarop er door Den Haag wordt omgegaan met de problemen waarmee Bonaire te maken gaat krijgen door de klimaatverandering ‘verdrinken in een zee van goede bedoelingen’. Als kwartiermaker bracht Nijpels in mei vorig jaar in beeld hoe op Bonaire een klimaattafel kan worden georganiseerd en waar deze zich vooral mee bezig zou moeten houden. Nu constateert hij dat er, ondanks dat de tijd dringt, weinig beweging in het onderwerp zit. Er is zelfs nog geen voorzitter van zo’n klimaattafel gevonden. Bonaire is uiterst kwetsbaar, zo schreef hij in zijn advies ‘Het is nooit te laat’. Een vijfde van het eiland dreigt, volgens onderzoek van Greenpeace uit 2022, aan het einde van de eeuw te worden opgeslokt door de zee.
Het kabinet, in de persoon van staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Koninkrijksrelaties), omarmde zijn advies bijna volledig. ,,Ik heb geadviseerd dat een klimaattafel zich zou moeten bezighouden met twee agenda’s, één voor klimaatmitigatie (vermindering) en één voor klimaatadaptatie (aanpassing). Dat neemt het kabinet over. Mitigatie is relatief simpel. In 2025 wordt 80 procent van de elektriciteit op Bonaire duurzaam opgewekt, dan is er nog maar 20 procent te gaan”, aldus Nijpels. Adaptatie is volgens hem veel ingewikkelder, daarvan is nu geen sprake. Het kabinet gaat er volgens hem nauwelijks op in.’
Hij was naar eigen zeggen blij met het onderzoek van Greenpeace. ,,Het heeft zeker bijgedragen aan de kracht van de boodschap dat er snel iets moet gebeuren op Bonaire en de andere eilanden. Het is heel opvallend dat iedereen daarvan overtuigd is, maar dat het er maar niet van komt.” Als voorbeeld noemt hij de loslopende geiten. ,,Dat zijn er op Bonaire zo’n 32.000. Ze vreten alles op, wat zorgt voor een geweldige erosie. Het zwaar vervuilde water loopt rechtstreeks de zee in en vormt een ernstige bedreiging voor het koraal en de mangrovebossen. Iedereen ziet dat, maar ze vinden ook dat ze erbij horen.” Saba heeft het goed aangepakt, daar kreeg een jager 75 dollar per ingeleverde geitenkop en is het aantal teruggebracht van 5.000 naar 1.500.
Nijpels was door het kabinet gevraagd als kwartiermaker, om de organisatie van een klimaattafel voor te bereiden maar daar heeft hij zich niet toe beperkt. ,,Voor een goed klimaatbeleid moet je ook andere dingen op orde hebben. Handhaving bijvoorbeeld, er moet op worden toegezien dat water wordt afgevoerd door een riolering, of dat er niet meer cruiseschepen tegelijkertijd aanleggen dan is toegestaan. Bonaire blijkt op dat gebied hopeloos achter te lopen. Ik heb me verbaasd over de ontwapenende eerlijkheid waarmee handhavers zeiden dat ze geen bekeuringen uitdeelden omdat ze dan de familiebarbecue wel konden vergeten.”
Voor de coördinatie van het beleid en het wetenschappelijk onderzoek zou het goed zijn als de Deltacommissaris een eigen bureau op het eiland krijgt maar het omgekeerde gebeurt. De departementen lopen de deur nu plat op de eilanden. Dat werkt volgens hem dus niet. ,,Er is daar sprake van een invasie van bestuurlijk Nederland. Er moet een eind komen aan die bestuurlijke drukte. Iedereen doet z’n best, iedereen die er een keer is geweest, is verliefd en wil er nóg een keer naartoe. De eilanden worden omgeven door een zee aan goede bestuurlijke bedoelingen, maar je moet wel een kapitein hebben die de juiste koers houdt.” Volgens Nijpels zou eigenlijk niemand er meer naartoe moeten gaan, behalve de staatssecretaris. ,,Iedereen die een boodschap heeft, geeft die maar aan haar mee. Als je de eilanden bijzondere gemeenten noemt, behandel ze dan ook zo. Hier komen departementen ook niet bij gemeenten over de vloer.” Zijn advies is om er een provincie tussen te zetten. Dat voorkomt volgens hem veel bestuurlijke drukte en hoofdpijn bij de departementen, die provincie kan dan de contacten met het rijk onderhouden. Dat idee is al eens eerder geopperd - en afgeschoten. ,,Stiekem vinden al die departementen het wel leuk om iets met de eilanden te doen, maar het werkt natuurlijk niet optimaal.” Op dit onderdeel van zijn advies heeft het kabinet niet gereageerd. Niemand durft daar volgens hem zijn vingers aan te branden, ook niet in de Kamer. ,,Dat bestuurlijk toerisme blijft zorgelijk, onproductief en ongewenst. Het vraagt om politieke moed om dat te doorbreken. Het is toch ondenkbaar dat zeven departementen zich bezighouden met deze eilandjes.”
