Van onze correspondent
Kralendijk - Het Papiaments gaat een belangrijkere rol krijgen op de Bonairiaanse basisscholen. Alle kinderen moeten straks een basisniveau hebben gehaald, voordat ze naar de middelbare school gaan. In een artikel op Caribisch Netwerk legt correspondent Marit Severijnse uit waarom dit volgens de scholen hard nodig is.
Docenten lieten al eerder aan Caribisch Netwerk weten dat er veel verschil is in niveau wat het Papiaments op de basisschool betreft. Dit komt door de verschillende nationaliteiten in de klas. Ook zien ze dat niet alle kinderen gemotiveerd zijn om Papiamentu te leren. ,,Vaak komt die demotivatie vanuit huis, omdat ze bijvoorbeeld maar een jaartje op het eiland blijven’’, zo vertelt Dailisa Ignacio, vakdocent Papiamentu op een basisschool. Ook op de middelbare school is al langer discussie over de rol van het Papiaments op school in vergelijking met het Nederlands. Sommige docenten vinden dat er te veel focus ligt op het Nederlands als instructietaal. ,,We moeten kijken wat het kind zelf wil en waar het comfortabel mee is”, vindt Valerie Anthony, docent Papiamentu.
Op de middelbare school zeggen docenten Papiaments moeilijk les te kunnen geven doordat de niveauverschillen tussen scholieren te groot zijn. ,,Wij moeten ze vaak nog leren schrijven en spellen, iets wat eigenlijk op de basisschool had moeten gebeuren”, legt docent Edelmira Marten-Carolina uit. Vanaf dit voorjaar probeert het onderwijs daar verandering in te brengen. Leerdoelen en toetsen voor het Papiaments zijn nu duidelijk omschreven: per moment en schoolniveau is bepaald wat de leerling moet weten en kunnen. Aan dit zogeheten ‘referentiekader’ hebben docenten van Bonaire zelf meegewerkt.
De voertaal op het eiland is Papiamentu, maar in het onderwijs wordt het nog steeds behandeld als een vreemde taal. In 2010 werd Bonaire een bijzondere gemeente van Nederland, maar pas in maart 2021 is het Papiamentu officieel erkend als taal in het onderwijs op het eiland. ,,Een kind moet eerst de eigen taal goed beheersen en dan pas de rest. Maar bij ons op Bonaire is het net omgekeerd”, aldus Marten-Carolina. ,,Er is geen logica als het gaat om de opbouw daarvan in het onderwijs. Wij zijn een van de weinige plekken ter wereld waar moedertaal een keuzevak is. Mensen zijn bang dat Papiamentu het niveau naar beneden haalt.”
Het is de bedoeling dat dat verschil in niveau kleiner wordt met een referentiekader, legt taalexpert Nihayra Leona uit aan Severijnse. ,,Dat is doordat het niveau dat kinderen aan het eind van de basisschool moeten halen voor iedereen hetzelfde is. Zo voorkom je dat het Papiaments achterloopt in vergelijking met het Nederlands.” Ze vragen zich af of meer aandacht voor het Papiaments op scholen ook betekent dat er meer lesuren voor beschikbaar komen. ,,Als je kijkt naar de tijd die nu voor het Papiaments gereserveerd is, is het misschien uitdagend, maar we hebben het nog niet uitgeprobeerd”, zegt Leona.
Volgens projectleider Mariëtte Hoogeveen is uitbreiding van de onderwijstijd echt nodig om de niveaus te kunnen halen en de docenten hopen op begeleiding én controle. ,,Om te zien of de toetsen daadwerkelijk gegeven worden”, zegt Marten-Carolina die waarschuwt dat er docenten zijn die het eindniveau 2F ‘te veel gevraagd’ vinden omdat er te weinig lesuren zijn. ,,Maar ik denk dat de meerderheid toch heel blij is dat er nu richtlijnen zijn vastgesteld voor het geven van Papiamentu.”
,,Het Nederlands krijgt als instructietaal meer aandacht dan Papiamentu”, zegt Danuta Emerencia. Ze werkt op een basisschool als taalcoördinator. Emerencia vindt dat de meertaligheid op Bonaire meer omarmd moet worden. ,,Het is heel mooi dat onze kinderen soms meer dan drie talen kunnen verstaan of spreken. Dit is onze kracht, dus laten we hierop verder bouwen. We moeten leerlingen motiveren om van talen te gaan houden, ongeacht wat voor een taal het is.” De docenten merken op dat er een minderwaardigheidscomplex is voor de eigen taal. Maar wanneer kinderen vragen waar je naartoe kunt met Papiamentu antwoorden ze dat ze de taal moeten gebruiken als een goede bagage om ergens anders naartoe te gaan.”
