‘Nederlandstalige toetssystematiek en inspectiesysteem volledig vernieuwen’

Van onze correspondent
Kralendijk - Als er één woord in het Papiaments is dat de algemene meningen kan samenvatten die keer op keer werden geuit over hoe taalkwesties op Bonaire worden behandeld dan is het chambuká ('het beste maken van een slechte situatie').

Dit is een van de meest conclusie in een rapport van het Maneho di Idioma dat dinsdag aan het eilandbestuur is aangeboden. Het is nu aan de overheid de aanbevelingen te omarmen of niet.
Het team, dat in opdracht van Fundashon Akademia Papiamentu aan de slag ging en bestaat uit Nicholas Faraclas van de universiteit van Puerto Rico, Ellen-Petra Kester van de universiteit van Utrecht en Eric Mijts van de universiteit van Aruba, was gevraagd om een kader te ontwerpen voor de formulering van eilandelijk taalbeleid voor Bonaire. Het is niet voor het eerst dat hier aandacht aan wordt besteed maar alle voorgaande adviezen hebben volgens het rapport tot nu toe niet het gewenste resultaat opgeleverd. ,,Helaas hebben de meeste, zo niet alle, van deze projecten een minimale rol gespeeld in het oplossen van de steeds ernstiger wordende problemen in verband met taalbeleid en -praktijk waarmee de bevolking van het eiland dagelijks wordt geconfronteerd”, aldus de onderzoekers. Ze voerden een online enquête uit onder het grote publiek, hielden bijeenkomsten en lieten leraren zelfevaluaties van taalvaardigheid en narratieve vaardigheidstoetsen met hun studenten uitvoeren. ,,Niemand was van mening dat taalkwesties worden behandeld op een manier die zelfs maar overeenkomt met de meest elementaire behoeften van de overgrote meerderheid van de bevolking, laat staan op een manier die maximaal zou kunnen profiteren van hun aanzienlijke talige middelen en potentieel”, zo schrijven de onderzoekers.
Volgens hen gaat het huidige beleid uit van valse veronderstellingen over de noodzaak om het Nederlands als de dominante taal te zien, zowel in de gemeenschap als op school. Hun advies is om het Papiaments en niet het Nederlands als matrixtaal te gebruiken en dat docenten en studenten toestemming krijgen en aangemoedigd worden om alle vier de talen op een complementaire manier te gebruiken om leerdoelen te bereiken. ,, Een inclusief meertalig kader zou vereisen dat alle grote talen van Bonaire (Papiaments, Nederlands, Engels en Spaans) officieel erkende talen op het eiland worden, waarbij Papiaments wordt erkend als Bonaire’s matrixtaal. Dat is de inclusieve taal die het sterkst wordt geassocieerd met de cultuur waarin alle andere talen de afgelopen twee eeuwen wortel hebben mogen schieten, en die Bonaire in staat heeft gesteld een substantieel meertalig eiland te worden.” De bevolking moet volgens de onderzoekers mogelijkheden worden geboden om zowel informele als academische competenties in het Papiaments te verwerven en te verbeteren op alle niveaus. ,,Papiaments heeft hierbij meer steun nodig dan de andere talen om op gelijke voet met hen te komen, omdat het, samen met de inclusieve cultuur van Bonaire, de afgelopen eeuwen ernstig is gemarginaliseerd en verwezen naar de privésfeer van ‘familie’ en ‘volkscultuur’.”
Volgens de onderzoekers moet de Nederlandstalige toets systematiek, inclusief de Cito-toets, worden afgeschaft, het inspectiesysteem volledig worden vernieuwd en moeten meer contextueel geschikte materialen worden gebruikt voor het onderwijzen van Nederlands als vreemde taal in het Caribisch gebied. Het Nederlands moet bovendien worden afgebouwd als de standaard die wordt gebruikt in het rechtssysteem, het gezondheidssysteem, het sociale dienstensysteem, enzovoort.
De scholen zijn nog niet precies op de hoogte van de gevolgen van een dergelijke verandering. ,,We willen eerst meer informatie vanuit de overheid en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) voordat we op vragen hierover kunnen reageren”, zo laat Klaske Apperloo, voorzitter van het College van Bestuur van de SGB, desgevraagd weten. De overheid gaat het rapport nu bestuderen waarna ze een besluit gaat nemen of, en welke, aanbevelingen worden overgenomen.