Een vijfde van het eiland dreigt in zee te verdwijnen

Van onze correspondent
Kralendijk/Amsterdam - Bonaire wordt hard geraakt door klimaatverandering als er niet wordt ingegrepen. Dit blijkt uit een gisteren gepresenteerd onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) dat in opdracht van Greenpeace Nederland is uitgevoerd.

Een vijfde deel van het eiland dreigt door zeespiegelstijging aan het einde van deze eeuw te worden opgeslokt door de zee, koraalriffen verdwijnen en hittegolven gaan toenemen. Het leven voor de mensen op Bonaire die wonen zal daardoor nooit meer hetzelfde zijn.
De Nederlandse regering, sinds 2010 verantwoordelijk voor de bijzondere gemeente, heeft volgens Greenpeace nauwelijks beleid om het laaggelegen eiland te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Uit het onderzoek van de VU waarin is gekeken naar de impact van verschillende klimaatscenario’s op het eiland, blijkt dat inwoners grote risico’s lopen. Als de wereldwijde opwarming tot 1,5 graad wordt beperkt, zoals afgesproken in het Klimaatakkoord van Parijs, zijn de gevolgen aanzienlijk kleiner dan wanneer de wereldwijde opwarming oploopt tot 2,7 graden of zelfs 4,4 graden. In het laatste scenario zullen zelfs Belnem, Punt Vierkant en een deel van het vliegveld aan de zee ten prooi vallen.

Greenpeace naar de rechter om Nederlandse Staat tot actie te dwingen
Nederland en de rest van Europa doen volgens de milieuorganisatie Greenpeace niet genoeg om de uitstoot van CO2 te verminderen, waardoor de kans op de meest ongunstige scenario’s voor Bonaire toeneemt. ,,De informatie van de wetenschappers is heel shockerend. Het is goed dat dit nu bekend is geworden, want er is weinig kennis op Bonaire over klimaatverandering en de gevolgen ervan. We moeten niet blijven stilzitten, maar nu samen in actie komen. Ik hoop dat veel mensen ons gaan steunen, we moeten het samen doen”, aldus Helen Angela, een vijftigjarige laborante die op het eiland werkt. Judmar Emerenciana is grafisch ontwerper en maakte een muurschildering over het onderwerp. ,,We dreigen onze cultuur te verliezen. Maar het is nog niet te laat, deze waarschuwing komt net op tijd zodat we in actie kunnen komen. Ik wil niet dat in de toekomst de slavenhutjes onder water staan en dat we dan denken, ‘dit hadden we kunnen voorkomen’”, zo is zijn waarschuwing.
Als de wereldwijde uitstoot niet flink naar beneden wordt gebracht, dreigt eind deze eeuw een vijfde van Bonaire ten prooi te vallen aan de zee, zo blijkt uit het rapport van de VU dat in opdracht van Greenpeace is gemaakt. Wanneer de uitstoot niet snel genoeg daalt kan zelfs Kralendijk overstromen. Ook de laaggelegen zuidpunt van Bonaire wordt dan getroffen, waaronder een deel van Lac Cai. Bovendien neemt bij storm het risico op overstromingen verder toe. In elk van de onderzochte klimaatscenario’s zullen ook wegen en andere fundamentele infrastructuur schade oplopen. Klimaatverandering heeft ook een grote impact op de cultuur van Bonaire. Zo dreigt cultureel erfgoed in het zuiden van het eiland in meerdere scenario’s binnen dertig jaar te verdwijnen. Als voorbeeld noemen de onderzoekers de slavenhutjes die zijn aangewezen als beschermd monument uit het slavernijverleden.
Het koraalrif rond Bonaire vormt een natuurlijke golfbreker en beschermt zo het eiland tegen overstromingen. Daarnaast is het koraalrif diep verbonden met de Bonairiaanse identiteit, een kraamkamer voor het zeeleven en wereldberoemd onder duikers. De toekomst hiervan staat volgens Greenpeace op het spel door de klimaatverandering. ,,Alleen in het meest optimistische klimaatscenario, net onder de doelstelling van het Klimaatakkoord van Parijs, zullen er in 2050 nog geen grote gevolgen zijn. Maar in het meeste extreme klimaatscenario sterft er zo veel koraal af, dat er in 2050 nog maar dertien van de 86 duikspots over zijn”, aldus de natuurbeschermingsorganisatie. Het duiktoerisme zal daardoor afnemen en de impact op de economie zal volgens hen groot zijn. De afsterving van het koraal zet volgens alle verwachtingen ook na 2050 door. Daardoor is de kans groot dat aan het einde van de eeuw al het koraal is verdwenen
Klimaatverandering kan ook grote gevolgen hebben voor de volksgezondheid op Bonaire, zo blijkt uit het rapport. Inwoners krijgen waarschijnlijk vaker te maken met fysieke klachten door de warmte, zogenoemde hittestress. Dit zorgt voor meer ziekten en sterfgevallen, onder andere doordat de symptomen van patiënten met hart- en vaatziekten hierdoor verergeren. Muggen die virussen als zika en knokkelkoorts (dengue) verspreiden gedijen nog beter als het klimaat opwarmt en er wordt dan ook een stijging verwacht van het aantal besmettingen met deze virussen. Tot slot concluderen de onderzoekers dat er door de impact van overstromingen en stormen in de toekomst een grote kans is op psychologische trauma’s. Het onderzoek maakt duidelijk dat maximaal 1,5 graad opwarming, erop of eronder zal zijn voor Bonaire. Als de doelstelling uit het Klimaatakkoord van Parijs niet gehaald wordt, zullen er veel ingrijpender maatregelen nodig zijn om de inwoners te beschermen. Pieter van Beukering, hoogleraar Milieu-economie en directeur van het Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM) aan de Vrije Universiteit Amsterdam: ,,De Nederlands Caribische eilanden, waaronder Bonaire, zijn tot nu toe het ondergeschoven kindje geweest van het Nederlandse klimaatonderzoek. Dit rapport is een belangrijke eerste stap om daar verandering in te brengen. Ons rapport maakt nog niet duidelijk hoe we Bonaire het beste kunnen beschermen tegen klimaatverandering, maar dat er snel actie nodig is, is duidelijk.”
Bonaire, Saba en Sint Eustatius zijn sinds 2010 bijzondere gemeenten van Nederland, maar de Nederlandse overheid heeft nauwelijks plannen om de eilanden te beschermen tegen overstromingen die zullen ontstaan door de stijgende zeespiegel. Dit staat in schril contrast met de uitgebreide kustbescherming in het Europese deel van Nederland. Rijke landen, waaronder Nederland en andere Europese landen, zijn verantwoordelijk voor het grootste deel van de wereldwijde CO2-uitstoot maar leveren volgens Greenpeace geen eerlijke bijdrage aan de wereldwijde inspanning om de uitstoot omlaag te brengen. ,,Bonaire dreigt hiervan de dupe te worden, want hoe warmer het wordt, hoe groter de gevolgen van de klimaatcrisis voor de mensen die wonen op Bonaire zullen zijn. Daarom bereiden we samen met inwoners van Bonaire een rechtszaak voor”, zo laat de organisatie weten. ,,De overheid heeft volgens Greenpeace de plicht haar inwoners te beschermen tegen de overstromingen, het kustgeweld en andere levensbedreigende gevolgen van de klimaatcrisis. ,,Het zou niet uit moeten maken of je op Bonaire, Ameland of in Valkenburg woont. Toch hebben de opeenvolgende kabinetten onder leiding van premier Rutte hier voor Bonaire vrijwel niets aan gedaan. Daarom komen we in actie en stappen we samen met inwoners van Bonaire naar de rechter om klimaatactie voor Bonaire af te dwingen,” zegt Faiza Oulahsen, hoofd Klimaat & Energie bij Greenpeace Nederland. De eerste juridische stap, een sommatiebrief aan de Nederlandse overheid, wordt de komende maanden uitgewerkt.