Van onze correspondent
Kralendijk - De lage opkomst bij de verkiezingen van 20 maart (64 procent, tegenover 78 procent in 2015) is niet toe te schrijven aan één specifieke oorzaak en is bovendien in lijn met de wereldwijde trend.

Dit kan geconcludeerd worden uit de resultaten van een onderzoek dat is verricht door de Inter Continental University of the Caribbean die daarvoor 209 stemmers en niet-stemmers heeft geïnterviewd, evenals een groot aantal betrokkenen bij de organisatie van de verkiezingen.
Voor gezaghebber Edison Rijna was het opkomstpercentage en het feit dat er sprake was van lange wachttijden bij de stembureaus aanleiding om een onafhankelijke partij onderzoek te laten doen naar de oorzaken, met als doel op basis van de uitkomsten gerichte maatregelen te nemen voor volgende verkiezingen. Uit het onderzoek komen qua aard nogal uiteenlopende verbeterpunten naar voren.
Van de kiezers heeft 9 procent thuis geen oproepkaart ontvangen en 84 procent van degenen die hun oproepkaart zijn gaan ophalen, hebben het wachten als een 'beetje lang' tot 'lang' ervaren. De voorlichtingscampagne wordt positief beoordeeld, onder meer dankzij de inzet van sociale media, maar was aan de korte kant. Het feit dat er twee verkiezingen tegelijk werden gehouden - voor de Eilandsraad en de Eerste Kamer - is door verreweg de meeste kiezers niet als verwarrend ervaren.
Naarmate de verkiezingsdag vorderde, liepen de wachttijden op. Omdat 49 procent van de kiezers in de laatste drie uur ging stemmen, ontstonden er vooral na 17.00 uur bij een aantal stembureaus lange wachtrijen. Die werden mede veroorzaakt door de voorregistratie en het relatief grote aantal stemmers met één of meer volmachten. Voor 9 procent van de stemmers liep de wachttijd op tot meer dan twee uur. De invloed die dit heeft gehad op het aantal uitgebrachte stemmen blijkt gering.
De onderzoekers van de Inter Continental University of the Caribbean bevelen onder meer aan om de coördinatie tussen het hoofdstembureau en de andere stembureaus en de interne communicatie te versterken, de distributie van oproepkaarten te verbeteren, de medewerkers op de stembureaus intensiever te trainen, op de stembureaus meer computers in te zetten, het gebruik van volmachten te ontmoedigen en te bezien of de toeloop naar de stembureaus niet zo kan worden beïnvloed dat deze beter verspreid over de gehele dag plaatsvindt. Voorts, zo vinden de onderzoekers, wordt er goed aan gedaan te proberen de betrokkenheid van jongeren bij de politiek te vergroten, onder meer door het ontwikkelen van een lespakket voor de scholen.
Ook de delegatie van de Organisation of American States (OAS) die het verkiezingsproces volgde, heeft een rapport uitgebracht. De leden hebben gedurende de verkiezingsdag alle tien stembureaus en het mobiele stembureau bezocht, maar ze hebben ook met een groot aantal betrokkenen gesproken, zoals vertegenwoordigers van de deelnemende partijen en de Kamer van Koophandel.
De delegatie maakt onder meer melding van de 'bijzondere toewijding' waarmee leden van de stembureaus hun taken 'nauwgezet' uitvoerden.
Het gebruik van computers en de inzet van een mobiel stembureau noemen de waarnemers een 'uiting van innovatie'. ,,Mogelijk dat in de verdere ontwikkeling van deze innovaties samenwerking met Nederlandse gemeenten kan worden gezocht. Zo zou Bonaire kunnen leren van de ervaringen van anderen en andersom", aldus de delegatie, die de suggestie doet om een in Europees Nederland gebruikte toolkit, aangepast aan de lokale situatie, ook op Bonaire in te zetten. Andere aanbevelingen zijn: ervoor te zorgen dat alle communicatiemiddelen ook in het Papiaments beschikbaar zijn en de stembiljetten te voorzien van partijkleuren en foto's van de kandidaten.
,,De gang van zaken in de aanloop naar de verkiezingen en het verloop van de verkiezingsdag zelf waren voor mij aanleiding een onderzoek te gelasten. Zowel het onderzoek van de Inter Continental University of the Caribbean als de bevindingen van de OAS-delegatie en de feedback van degenen die betrokken waren bij de organisatie van de verkiezingen hebben een aantal nuttige en praktische verbeterpunten opgeleverd", aldus gezaghebber Edison Rijna.
,,Ik ga met de betrokken partijen in overleg en zal in de loop van het jaar een plan van aanpak presenteren om ervoor te zorgen dat toekomstige verkiezingen adequaat verlopen. De bezorging van de oproepkaarten en de wachttijden hebben daarbij mijn bijzondere aandacht. Daarnaast is de aanbeveling om te onderzoeken hoe vooral jongeren meer betrokken kunnen worden bij de politiek mij uit het hart gegrepen. Misschien is het tijd voor een juniorversie van de Eilandsraad."
Gezaghebber Rijna heeft het onderzoeksverslag en de bevindingen van de waarnemersdelegatie naar de Eilandsraad gestuurd. Het is zijn bedoeling om binnenkort een bijeenkomst te houden voor alle partijen die aan de verkiezingen hebben deelgenomen om de conclusies en aanbevelingen te bespreken.