Problemen gaan verder dan geld alleen
Van onze correspondent
Den Haag - De Nationale ombudsman en Kinderombudsman zien, onder andere tijdens de werkbezoeken van de beide ambtsdragers en hun medewerkers in 2023, dat er nog steeds niet genoeg wordt gedaan aan het verbeteren van de situatie van mensen in armoede in Caribisch Nederland (CN).
Dit staat in het jaarverslag over 2023 dat de ombudsman maandag aan de Tweede Kamer aanbood. Hierin zijn vier pagina’s gewijd aan de situatie in CN.
De problemen die mensen ervaren gaan vaak verder dan alleen geldproblemen. Het gaat bijvoorbeeld ook om goede huisvesting, onderwijs en zorg en sociale steun. In 2023 brachten de ombudsmannen hun reflectie ‘De eindjes aan elkaar knopen’ uit, over armoede gerelateerde problematiek in CN. Hierin stellen ze dat het te lang duurt voor de overheid concreet aan de slag gaat met de aanbevelingen en conclusies uit hun eerdere drie rapporten. Zo werd geadviseerd ervoor te zorgen dat er naast het sociaal minimum, ook aandacht is voor zaken als goed werkend openbaar vervoer en laagdrempelige schuldhulpverlening, dat er betere huisvesting en zeker voor voldoende opvangmogelijkheden voor kwetsbare jongeren komen, meer mogelijkheden voor scholing en trainingen voor jongeren én volwassenen en naschoolse activiteiten voor kinderen. ,,Een buddy, toegankelijke kinderopvang en opvang voor ouderen zijn volgens ons noodzakelijke maatregelen om meer zorg en meer ondersteuning te krijgen voor de verschillende generaties”, aldus de ombudsmannen in het jaarverslag.
Het is volgens hen cruciaal dat de overheid hiermee aan de slag gaat omdat armoede binnen een gezin grote gevolgen heeft voor het dagelijks leven en de ontwikkeling van kinderen. De ombudsmannen benadrukken dat het noodzakelijk is dat de oplossingen samen met de inwoners (jong en oud) van CN worden ontwikkeld. ,,Daarbij is het belangrijk dat er rekening wordt gehouden met de culturele verschillen, de kleinschaligheid van de eilanden en het bestaande gebrek aan vertrouwen in de overheid.” De aanbevelingen van de ombudsmannen komen overeen met het op 6 oktober 2023 uitgebrachte rapport ‘Een waardig bestaan’ van de Commissie sociaal minimum CN. Het kabinet heeft in reactie op dat rapport reeds aangegeven de aanbevelingen en de reflectie van de Nationale ombudsman ook te zullen betrekken bij de verdere uitwerking van de adviezen van de Commissie.
De Nationale ombudsman is in 2022 uit eigen beweging een onderzoek gestart naar de behandeling van klachten door het Openbaar Lichaam Bonaire (OLB). Het doel was om inzicht te krijgen in hoe de behandeling van klachten over het OLB zich tot nu toe heeft ontwikkeld. In 2023 zouden verdere gesprekken plaatsvinden over de ambities van het OLB ten aanzien van klachtbehandeling en het waarborgen van het burgerperspectief. Deze gesprekken zijn, onder meer door de vele wisselingen in het bestuur, niet goed van de grond gekomen. In 2024 zal de ombudsman de gesprekken over de klachtbehandeling van het OLB voortzetten met de nieuwe gezaghebber, de eilandsecretaris en andere belanghebbenden. Dan zal de ombudsman ook met het Openbaar Lichaam Sint Eustatius de balans opmaken over klachtbehandeling en het gesprek daarover verder aangaan. Ook zal met het Openbaar Lichaam Saba het gesprek over klachtbehandeling gestart worden.
Op Bonaire organiseerde de Nationale ombudsman een rondetafelbijeenkomst met het maatschappelijk middenveld. Wat betreft het onderwijs werd aangegeven dat het wenselijk is dat er voldoende maaltijden worden aangeboden, dat er voldoende mbo-faciliteiten moeten komen voor bijscholing met de financiële ondersteuning daarbij en dat er structureel betrouwbaar vervoer beschikbaar moet zijn. Vooral het financieel ondersteunen van mbo-leerlingen is een veelgehoord verzoek. Als leerlingen een bijbaan moeten aanhouden, duurt de studie lang met het risico dat zij afhaken en dus geen diploma krijgen. Daarnaast is er aandacht nodig voor het goed organiseren van stageplaatsen en de ondersteuning van studenten daarbij. ,,Te vaak wordt voor de invulling van stages uitgeweken naar studenten vanuit Europees Nederland. Er moet in kaart gebracht worden hoe dat komt en wat er gedaan kan worden om hiervoor lokale mensen te vinden.”
Huisvesting is in het algemeen een probleem op de eilanden. Er zijn onvoldoende sociale huurwoningen en onvoldoende plaatsen voor begeleid wonen. Ook ontbreekt een campus waar jongeren kunnen leren wat het betekent om zelfstandig te wonen en er is nog steeds geen huurcommissie. Tot slot werd schuldensanering vaak genoemd. Veel mensen lenen tegen hoge rentes en ze weten niet altijd hoe ze goed met hun geld om kunnen gaan. Daardoor biedt de verhoging van het jeugdloon en van de uitkeringen geen garantie dat mensen het beter krijgen.
