Kabinet volgt adviezen IdeeVersa en ROB op
Van onze correspondent
Den Haag - Het kabinet trekt jaarlijks, vanaf 2024, in totaal ruim 18 miljoen euro extra uit om Bonaire, Saba en Sint Eustatius beter in staat te stellen om hun taken als openbare lichamen goed uit te voeren. Dit staat in de Voorjaarsnota 2024 die afgelopen maandag naar de Eerste en Tweede Kamer is gestuurd.
Het kabinet volgt hiermee het advies op van zowel het onderzoek ‘Eilandelijke taken en middelen Caribisch Nederland’ van IdeeVersa als het rapport van de Raad voor Openbaar Bestuur (ROB) om de vrije uitkering te verhogen. De vrije uitkering is het vaste bedrag dat de eilanden jaarlijks ontvangen voor onder meer beheer van de openbare ruimte, toezicht en handhaving en welzijn.
Naast de verhoging van de vrije uitkering met 8,6 miljoen, stelt het kabinet jaarlijks vanaf 2024 nog eens 5 miljoen euro beschikbaar. Met dit extra geld kunnen de drie openbare lichamen, in hun rol als werkgever, de gevolgen van de verhoging van het Wettelijk Minimumloon (WML) opvangen. Bovendien worden de openbaar lichamen hiermee in staat gesteld de arbeidsvoorwaarden van hun medewerkers beter aan te laten sluiten bij die van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN). Daarmee verbetert hun positie als werkgever en komt er meer financiële ruimte voor de uitvoering van de grote opgaven in zowel het sociale als het fysieke domein.
Met ingang van 2024 wordt, naar voorbeeld van het gemeentefonds, ook de zogeheten Bruto Binnenlands Product (BBP)-systematiek van kracht voor Bonaire, Saba en Sint Eustatius. Dit betekent dat de vrije uitkering de groei van de economie volgt. Voor 2024 komt hiermee nog eens 4,5 miljoen euro beschikbaar voor de drie eilanden. Voor de daaropvolgende begrotingsjaren zit daar een lichte stijging in. Het BBP is een indicator voor de economische groei. Het verschil met de huidige systematiek is dat de openbare lichamen voortaan, net als gemeenten in Nederland, naast een vergoeding om loon- en prijsstijgingen op te kunnen vangen ook meer ruimte krijgen om eigen beleidskeuzes te kunnen maken. Ook kunnen ze voortaan makkelijker een meerjarige begroting opstellen.
Staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Koninkrijksrelaties en Digitalisering zegt blij te zijn met deze belangrijke financiële stap die het demissionaire kabinet maakt voor CN. ,,Met deze in totaal 18 miljoen euro die jaarlijks beschikbaar komt, krijgen de eilanden structurele middelen voor structurele taken. Zo kunnen ze voor de lange termijn toekomstbestendige plannen maken en uitvoeren. Dit sluit ook aan bij de afspraken die ik met de drie eilanden heb gemaakt tijdens de bestuurlijke WolBES en FinBES conferentie. Namelijk dat ze in staat worden gesteld om hun taken goed en zo zelfstandig mogelijk uit te kunnen voeren”, aldus Van Huffelen. Volgens haar is het van groot belang dat dat de eilanden structureel voldoende mensen hebben om dit te doen, met zo min mogelijk bureaucratische lasten en regeldruk. ,,De komende tijd ga ik verder in gesprek met bestuurders van de drie eilanden en de departementen in Den Haag om de financiële relatie met de eilanden verder te verstevigen en de uitvoeringskracht op de eilanden te vergroten.”
Het takenpakket van de openbaar lichamen komt voor een groot deel overeen met dat van Europees Nederlandse gemeenten. De openbare lichamen zijn echter ook verantwoordelijk voor bijvoorbeeld afvalwaterbeheer en de waterzuiveringsinstallaties. Dit zijn taken die in Nederland door waterschappen en de provincies worden gedaan. Gezien het belang van deze infrastructuur voor de bestaanszekerheid, natuur- en milieubeheer, klimaatmitigatie- en adaptie en connectiviteit van de eilanden, gaan de openbare lichamen samen met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) onderzoeken welke investeringen nodig zijn voor onderhoud en vervanging van de vitale infrastructuur. Met het extra geld dat nu in de Voorjaarsnota 2024 wordt gereserveerd, ontstaat daarnaast meer financiële ruimte om extra personeel aan te trekken. Het versterken van de uitvoeringskracht is volgens Van Huffelen hard nodig, omdat de eilanden te maken hebben met grote opgaven, zoals onder meer vastgelegd in de bestuursakkoorden.
