Bezoek van Koninklijke familie brengt discussie op gang
Van onze correspondent
Kralendijk - Leeft 40 procent van de inwoners in Caribisch Nederland (CN) onder de armoedegrens? Voor veel mensen die aanwezig waren bij de uitzending van de NOS over het Koninklijk bezoek aan de zes Caribische eilanden was het zichtbaar een pijnlijke constatering.
En dat is niet verwonderlijk want in de Nederlandse media werd er tot nu toe nauwelijks aandacht aan besteed, daar was dit bezoek voor nodig.
Voor de media geldt blijkbaar hetzelfde als voor de politici; er wonen slechts 27 duizend inwoners en wat doen die ertoe? Tweeverdieners op Bonaire? Dan gaat het niet over echtparen met een dubbel inkomen. Nee, twee- of zelfs drieverdieners zijn de eilanders die meerdere banen hebben om rond te komen. Het voorbeeld is van Elvis Tjin Asjoe, gedeputeerde Sociale Zaken van Bonaire, in gesprek met Jessica Maas. Zij is verslaggever van Sprank Magazine dat wordt uitgegeven door Divosa, de vereniging van gemeentelijk leidinggevenden in het sociaal domein. Ze ging naar Bonaire, interviewde verschillende mensen en ontdekte dat tweeverdieners eerder regel zijn dan uitzondering. Het is volgens haar de ‘zwarte keerzijde’ van de vakantieparadijzen die jaarlijks tienduizenden toeristen uit Nederland en de VS trekken. 40 Procent leeft onder de armoedegrens en meer dan 600 kinderen zijn aangewezen op ontbijt op school.
Ewaldus da Costa Gomez, casewerker bij Mental Health Caribbean, ziet de gevolgen van die armoede dagelijks. ,,Moeders komen thuis van hun werk om meteen weer te vertrekken naar het volgende werk. Tijd voor de kinderen is er bijna niet. Met alle gevolgen van dien. Veel mensen hier zijn alleen maar bezig met overleven.” Het taboe op geestelijke problemen is groot. En omdat mensen bang zijn om hun baan te verliezen, gaan ze elke dag weer over hun grenzen heen.
Ruim twaalf jaar later na 10-10-’10 en vele Tweede Kamerdebatten en tientallen bezoeken van politici, bestuurders en ambtenaren aan de eilanden verder, geldt er nog steeds geen sociaal minimum in CN. Ja, een sociaal minimum kan een aanzuigende werking hebben, maar Maas vraagt zich af of dat een argument is om het dan maar niet in te voeren. De bijstand - onderstand genoemd op de BES-eilanden - is verre van toereikend. Ook het minimumloon is veel lager dan in Nederland. Mensen op Bonaire verdienen maandelijks minimaal 1.139 euro (1.236 dollar) tegen 1.934 euro in Europees Nederland. Lage lonen, terwijl het leven erg duur is. Bijna alles moet geïmporteerd worden. Een kilo druiven kost acht dollar en een liter Griekse yoghurt tien dollar.
,,We hebben geen WW, geen Wet kinderopvang en geen Wet schuldsanering natuurlijke personen. Soms kunnen we met een algemene maatregel wat repareren, maar de structurele financiering van het Rijk ontbreekt”, aldus Silvana Janga-Serfilia, directeur van de directie Samenleving en Zorg. Ze mist veelal kennis bij het Rijk over de realiteit en cultuur op het eiland, wat leidt tot families die gekort worden op onderstand omdat ze uit bittere noodzaak bij elkaar wonen. ,,En een airco in Nederland is een luxeproduct, maar voor een zieke op Bonaire niet.” Ze ziet wel wat beweging in Den Haag. Zo zijn de kinderbijslag en de Algemene Ouderdomsverzekering, de AOV, omhooggegaan.
Harry Somers is niet onbekend met veel Nederlandse gemeenten en verhuisde jaren geleden met zijn gezin naar Bonaire. Samen met oud-belastinginspecteur Wietze Koopman is hij actief lid van consumentenbond Unkobon, Die heeft de Nederlandse Staat voor de rechter gedaagd. Nederland moet aan haar zorgplicht voldoen en ophouden met onrechtvaardige en ongelijkwaardige behandeling van deze bijzondere gemeenten, is de boodschap. Over een tot anderhalf jaar wordt een uitspraak verwacht. ,,Deze drie gemeenten over zee worden als tweederangs gemeenten behandeld. Iedereen die hier komt, is geschokt over de mensonterende armoede. Als je maar eventjes van de gebaande paden gaat, zie je die keerzijde meteen”, aldus Somers. Koopman noemt het pure onwil.
Vorig jaar gloorde er even hoop toen staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Koninkrijksrelaties) in een debat met Sylvana Simons (BIJ1) de toezegging deed om in 2024 een sociaal minimum in te voeren. Maar minister Schouten (Armoedebeleid) gaat dit jaar eerst opnieuw een onafhankelijke commissie aanstellen die ‘onderzoek doet naar het ijkpunt’ om - onder voorbehoud - in 2025 tot invoering van een sociaal minimum over te gaan. Somers en Koopman zijn daar inmiddels niet meer zo zeker van en zeggen dat de sociale cohesie op het eiland volledig kapot gemaakt wordt. De negatieve gevoelens zijn op de drie BES-eilanden na 10 oktober 2010 alleen maar sterker geworden. Het blijft voor de eilanden voortdurend balanceren omdat ze afhankelijk zijn van Nederland.
Gedeputeerde Tjin Asjoe is van mening dat er sinds 2010 grote stappen zijn gezet, er zijn miljoenen geïnvesteerd. Daarom zijn zorg, onderwijs en justitie ook op peil. ,,Maar de rest is achtergebleven. Met als gevolg dat nog zoveel mensen in armoede leven. Het ene Nederland is blijkbaar toch het andere niet.”
