Van onze correspondent
Oranjestad - Politieke partij Accion21 - nu in de oppositie - wil de kieswet aanpassen om meer kiezers te trekken en het democratische proces eerlijk te maken.

Partijleider Miguel Mansur diende gisteren een initiatiefwetsvoorstel in bij de parlementsvoorzitter.
In het wetsvoorstel staan vijf punten waar Accion21 voor gaat. Kiesrecht voor niet-ingezetenen, voorverkiezingen, het restzetelsysteem moderniseren, voorkeursstemmen en het invoeren van termijnen.
Personen met de Nederlandse nationaliteit die op Aruba geboren zijn, maar die in het buitenland wonen, moeten kunnen stemmen. Ze zijn een potentieel belangrijke groep kiezers van wie de stemmen in veel gevallen de verkiezingen aanzienlijk kunnen beïnvloeden. Elke verkiezingsperiode eist een toenemend aantal Arubaanse studenten en expats het recht om te stemmen in hun land van herkomst. Niet-ingezetenen houden vaak nauwe banden met hun land van herkomst, hebben uitgebreide familiebanden en soms bezittingen zoals onroerend goed. Sinds 2020 kunnen in maar liefst 141 landen niet-ingezetenen stemmen. Dit moet ook mogelijk worden voor Aruba.
Het tweede punt zijn voorverkiezingen. De partij wil het misbruiken van restzetels aanpakken. De grotere partijen maken misbruik van de Arubaanse verkiezingswetten door aanhangers te sturen om een handtekening te zetten voor partijen die anders niet levensvatbaar zijn, zodat ze kunnen profiteren van restzetels. Zowel bij de verkiezingen van 2017 als die van 2021 waren er partijen die minder stemmen kregen dan het aantal benodigde handtekeningen om te mogen deelnemen. Om de integriteit van ons verkiezingsproces te beschermen en te garanderen dat de wil van de kiezers zo nauwkeurig mogelijk wordt vertegenwoordigd, stelt Accion21 voor om lijsttrekkersverkiezingen in te voeren, zoals dat op Curaçao gebeurt. Op de tweede zaterdag en de tweede zondag na de kandidaatstelling worden daar primaire lijsttrekkersverkiezingen gehouden waarbij 1 procent van de bij de laatste verkiezing uitgebrachte stemmen vereist is om deel te nemen aan de parlementsverkiezingen. Deze eisen gelden niet voor partijen die bij de laatste verkiezingen één of meer zetels hebben behaald. Met voorverkiezingen wordt voorkomen dat niet-levensvatbare lijsten fictief worden gesteund om de kans op meer restzetels voor de grotere partijen te vergroten.
Het derde punt gaat over het restzetelsysteem. Aruba hanteert kieswetten die uit Nederland zijn gekopieerd. Restzetels vertegenwoordigen in de Tweede Kamer slechts 1 procent van de zetels, maar in Small Island Development States (SIDS), zoals Aruba, verstoren ze de democratische wil van de kiezers in grotere mate. Sinds 2021 bestaat 23,8 procent van de Arubaanse zetels uit restzetels. In Curaçao is dit maar liefst 42,9 procent. Deze slechte vertegenwoordiging van de stemmen van de kiezers in het parlement is slecht voor het vertrouwen in de democratie. Het zorgt er ook voor dat een meerderheid van stemmen toch kan leiden tot een minderheid in het parlement en andersom. In 2021 kregen de regeringspartijen een minderheid van de stemmen, maar ze kwamen uit op een meerderheid van de zetels. Mansur noemt dit ‘absurd’ en vindt dat het vrije en eerlijke verkiezingen ondermijnt. Accion21 verwijst naar Bonaire, Saba en Sint Eustatius die met modernere kieswetten werken die de steun van de kiezers beter vertalen in vertegenwoordiging. Op Bonaire komt elke partij die 75 procent van de kiesdeler heeft gekregen in aanmerking voor de eerste restzetel. Elke volgende restzetel staat open voor elke partij die 50 procent van de kiesdeler heeft gekregen nadat elke partij één restzetel heeft gekregen.
Het vierde punt gaat over voorkeursstemmen. Op dit moment bepaalt de volgorde van de kandidatenlijst wie er in het parlement komt. Accion21 ziet meer in een systeem met voorkeurstemmen. Het is dan niet de partijleider of een partijcommissie, maar de kiezers die bepalen welke kandidaten van een partij worden gekozen.
Het vijfde punt gaat over de invoering van termijnen voor politieke ambtsdragers. Het voorstel is om de maximale termijn voor ministers en de minister-president vast te stellen op acht jaar en de maximale termijn voor parlementsleden op twaalf jaar. Omdat dit gaat om een wijziging van de Staatsregeling, is hier een apart wetsvoorstel voor gemaakt. Termijnbeperkingen worden volgens Accion21 gesteund door een overweldigende meerderheid van meer dan twee derde van de Arubaanse kiezers. Termijnbeperkingen beïnvloeden het soort mensen dat zich verkiesbaar stelt en kunnen positieve gevolgen hebben voor de manier waarop gekozen functionarissen kunnen onderhandelen en compromissen kunnen sluiten. Het is belangrijk dat gekozen vertegenwoordigers rouleren, het zijn mensen uit alle lagen van de bevolking die een korte ambtstermijn hebben en daarna terugkeren om te leven onder de wetten die ze hebben gemaakt. Termijnbeperkingen zorgen ervoor dat politici en partijen zich niet meer bezig hoeven te houden met hoe ze herkozen kunnen worden en dat ze zich meer richten op het oplossen van problemen.
,,Een democratie kan niet zonder regelmatige, vrije en eerlijke verkiezingen. Verkiezingen hebben gevolgen voor de kwaliteit van leven van de inwoners van Aruba en toekomstige generaties”, zegt Mansur. Tijdens verkiezingen laat de bevolking hun stem horen. Verkiezingen bepalen welke vertegenwoordigers worden gekozen die zullen beslissen hoeveel van het inkomen van burgers wordt belast en hoe dat geld wordt besteed. ,,Democratie werkt alleen als mensen meedoen. Betrokkenheid bij het politieke proces is cruciaal. Verkiezingen bieden een unieke kans voor verandering. Het is daarom belangrijk dat zoveel mogelijk mensen meedoen aan verkiezingen en gaan stemmen.”