Structurele vertraging Arubaanse uitvoeringsrapportages
Van een onzer verslaggevers
Oranjestad - Aan het einde van het eerste half jaar van 2023 vormen de ambtelijke personeelskosten van Aruba met 237 miljoen florin het grootste aandeel in de totale lasten.
Het College Aruba financieel toezicht (CAft) heeft eerder in zijn adviezen opgemerkt dat de Arubaanse personeelslasten in 2023 stijgen ten opzichte van 2022, en dat ‘daarmee niet wordt voldaan aan de personeelslastennorm’. Uit de uitvoeringsrapportage over het tweede kwartaal van vorig jaar blijkt dat de overwerkuren ook in de periode april, mei en juni 2023 hoger zijn ten opzichte van dezelfde periode in 2022.
Het Antilliaans Dagblad leest dit in een schrijven van CAft-voorzitter Lidewijde Ongering aan Financiënminister Xiomara Maduro (MEO). Aruba loopt flink achter met de rapportages. Pas een maand geleden, op 13 december 2023, ontving het College de uitvoeringsrapportage van Aruba over het tweede kwartaal van 2023.
Op grond van de Landsverordening Aruba financieel toezicht (LAft) had deze uiterlijk op 12 augustus 2023 ingediend moeten zijn; vier maanden eerder dus. Het is niet voor het eerst dat sprake is van te late indiening; de regering in Oranjestad loopt zelfs structureel achter, want sinds eind 2021 worden de uitvoeringsrapportages van Aruba met forse vertraging aangeleverd.
Budgetrecht Staten
Het CAft vroeg hiervoor meerdere malen aandacht, onder andere in zijn brieven van 21 juli 2023 en 18 augustus 2023. ,,De structureel te late aanlevering van de uitvoeringsrapportages beperkt de mogelijkheid om te kunnen toetsen of de begroting realistisch is, of gedurende het jaar nog aanpassing behoeft”, schrijft Ongering.
,,Gebrek aan actuele realisatiecijfers beperkt bovendien het budgetrecht van de Staten.” Het CAft verzoekt de minister van Financiën van het kabinet-Wever-Croes daarom ‘opnieuw’ de wettelijke termijn zoals opgenomen in de LAft voor aanlevering van de rapportages aan te houden.
Aan het einde van het tweede kwartaal van 2023 vormen de personeelslasten het grootste aandeel in de totale lasten, namelijk 32 procent (bijna een derde van alle uitgaven). Het CAft merkte eerder in zijn adviezen op dat ‘Aruba in 2023 niet zal voldoen aan de personeelslastennorm, als niet actief wordt ingezet op een verlaging van de personeelslasten’.
Uit de betreffende rapportage blijkt dat de overwerkuren stijgen. De financieel toezichthouder adviseert Aruba ‘om structurele maatregelen te nemen om verdere stijging van de overwerkvergoeding te voorkomen’.
In 2022 werd in het eerste halfjaar nog 215 miljoen besteed aan ambtelijke personeelskosten. Maar in dezelfde periode van 2023 ging het al om 237 miljoen. Volgens de tweede ontwerpbegrotingswijziging zou in heel 2023 zo’n 467 miljoen worden besteed aan personeelslasten; op een totale kostenpost van 1.521 miljoen.
Ook rentelasten stijgen
Na ambtelijk personeel is de grootste uitgavenpost van het Land Aruba rente: in totaal gaat het in 2023 om 263 miljoen florin. De rentelasten vallen 9 miljoen hoger uit dan begroot. ,,Gezien de hoge rentelasten van Aruba, die in 2023 reeds 15 procent van de begroting bedragen, benadrukt het CAft het belang van een versnelde schuldafbouw.”
In het tweede kwartaal nam de schuld van Aruba af met 131 miljoen tot een bedrag van 5.630 miljoen (5,6 miljard). De schuldquote bedraagt hiermee 82 procent van het bruto binnenlands product (bbp). De schuldquote vertoont een dalende trend, grotendeels als gevolg van het noemereffect (groei bbp).
,,Aruba kan echter met de verwachte financieringsoverschotten in komende jaren ook de nominale schuld substantieel verlagen”, stelt Collegevoorzitter Ongering. Hiermee komt het behalen van de doelstelling van een schuldquote van 70 procent van het bbp in 2027 binnen handbereik. ,,Het is van groot belang dat Aruba zijn lasten in 2023 en ook meerjarig beheerst, voor onder andere de rentelasten die zullen stijgen.”
Financieringsoverschot
:Het CAft verwacht dat Aruba het jaar 2023 kan afsluiten met een financieringsoverschot van de collectieve sector van circa 170-190 miljoen. Dit is ruim 60 miljoen hoger dan begroot in de tweede ontwerpbegrotingswijziging 2023 en de Najaarsnota van Aruba. Het Land Aruba voldoet daarmee ruimschoots aan de centrale begrotingsnorm in 2023.
,,Het CAft adviseert om de meevaller volledig in te zetten voor schuldaflossing, aangezien het realiseren van additionele investeringen in 2023 niet meer realistisch is. Vanwege de doorwerking van het resultaat naar 2024, verzoekt het CAft Aruba om de begroting 2024 hierop aan te passen.”
Het hogere financieringsoverschot wordt voornamelijk veroorzaakt door een hogere realisatie van de loonbelasting (LB), winstbelasting (WB) en belasting op bedrijfsomzetten (BBO).
Voor de entiteiten die tot de collectieve sector behoren geldt dat het resultaat 2023 positief is beïnvloed door hogere overschotten bij de Sociale Verzekeringsbank (SVb), Algemene Ziektekostenverzekering (AZV) en Aruba Tourism Association (ATA).
De AZV verwacht een resultaat van 34 miljoen in 2023. Het verwachte overschot is met name toe te schrijven aan een gunstige ontwikkeling van de inkomsten. Het verwachte resultaat van de SVb is 50 miljoen, wat met name wordt verklaard door de gunstige ontwikkeling van de premiebaten. Met de aanpassing van de toeristenheffing vanaf 2023 ontvangt het Land nu vóóraf middelen in plaats van achteraf via een winstuitkering van ATA. De positieve resultaten van ATA maken het waarschijnlijk dat ze in staat zullen zijn om ook in 2024 dividend uit te keren.
