Van onze correspondent
Oranjestad - Het College Aruba financieel toezicht (CAft) adviseert Aruba dringend om de overheidsfinanciën structureel op orde te brengen nu de economie sinds 2021 flink in de lift zit.

Uit het laatste advies van het college aan Aruba blijft dat volgens de laatste inzichten van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) de economie in 2024 met 8 procent zal groeien. Dit sterke herstel zal tot hogere opbrengsten uit belastingen en premies leiden dan is begroot.
De meevallers zijn namelijk substantieel, zowel bij het Land als bij de overige entiteiten van de collectieve sector. Het CAft laat in een persbericht gisteren weten dat Aruba dit kan doen door een prudent begrotingsbeleid te voeren, de meevallers in te zetten voor verlaging van de overheidsschuld (83 procent van het bbp in 2023) en groeibevorderende investeringen. Structurele hervormingen in de gezondheidszorg en sociale zekerheid dragen bij aan de weerbaarheid.
De ontwerpbegroting 2024 is tijdig aangeboden. Dit versterkt het budgetrecht van de Staten. De uitvoerings- en verantwoordingsinformatie loopt echter achter. De verwachting is dat in 2023 het financieringsoverschot van de collectieve sector door meevallers ruim boven de norm van 1 procent van het bbp uitkomt. De verwachte financiële resultaten op de korte termijn zijn gunstig, maar er zijn grote risico’s. De rentelasten, die al 16 procent van de begroting bedragen, zullen fors hoger uitkomen dan begroot. Dit is het gevolg van de duurdere herfinanciering van de liquiditeitssteunleningen. De rentelasten verdringen meer dan ooit andere nodige uitgaven of investeringen. Het blijft belangrijk om de lasten te verlagen. Investeringen zijn nodig om de economie weerbaarder te maken en de verdiencapaciteit te verhogen.
Aruba heeft in 2023 met het Belastingplan 2023 een eerste goede stap gezet om het belastingstelsel sterker te maken. Het stelsel van indirecte belastingen blijft echter versnipperd en daardoor onnodig complex. Het CAft blijft, conform het Landspakket en aanbevelingen van het IMF, aanmoedigen om het stelsel van indirecte belastingen te vereenvoudigen en de eerder aangekondigde belasting op toegevoegde waarde (btw) op korte termijn in te voeren. Een eenvoudiger stelsel komt ook de belastingcompliance ten goede. Het college vindt het van belang dat Aruba de belastingcompliance verhoogt, zodat de lastendruk eerlijker wordt verdeeld en er extra begrotingsruimte ontstaat voor groeibevorderende investeringen.
Door demografische ontwikkelingen zullen, als het beleid niet wijzigt, de uitgaven aan de zorg en het ouderdomspensioen verder stijgen. Voor de beheersing van de zorguitgaven overweegt het Uitvoeringsorgaan Algemene Ziektekosten Verzekering (AZV) een uitgavenkader. Het CAft staat positief tegenover een uitgavenkader, omdat er bij een groeiende economie overschotten worden opgebouwd. Deze overschotten kunnen worden gebruikt als het economisch tegenzit. Het is wel van belang dat het uitgavenkader niet te ruim is en strak wordt gehandhaafd zodat de groei van de zorguitgaven wordt getemperd. Juist nu er enorme overschotten zijn, adviseert het CAft maatregelen te treffen om de zorg en sociale zekerheid betaalbaar te houden voor toekomstige generaties.