Van onze correspondent
Oranjestad - Fractieleider Miguel Mansur (Accion 21) en onafhankelijk parlementarier Rycond Santos do Nascimento hebben gisteren bij gouverneur Alfonso Boekhoudt een brief ingediend over de Rijkswet Aruba financieel toezicht (RAft).

Ze beroepen zich op ‘the right to be consulted, the right to encourage and the right to warn’ met het verzoek aan de gouverneur om de regering van Aruba tot rede te brengen. Het is de regering die een besluit moet nemen om het financieel toezicht via een Rijkswet wel of niet te accepteren.
De twee oppositieparlementariers nemen afstand van de aantijging van de regering dat Nederland in het kader van de herfinanciering van de ‘coronalening’ voor financieel toezicht een Rijkswet Aruba financieel toezicht (RAft) eist, omdat Nederland zou willen verdienen aan Aruba door een hogere rente in rekening te brengen dan wat Nederland zelf op de financiële markt betaalt. ,,We begrijpen de eis van een Rijkswet als een instrument om te voorkomen dat Aruba in de toekomst het financiële toezicht kan frustreren. Deze eis is geheel gerechtvaardigd, omdat Staten van Aruba in de openbare vergadering van 4 september 2018 een motie hebben aangenomen om het bij landsverordening geregelde financieel toezicht ongedaan te maken. Op 6 juni 2019 is een amendement aangenomen om het toezicht vanuit de regering van het Koninkrijk uit de Landsverordening Aruba financieel toezicht (LAft) te halen.”
Volgens beide parlementariers is het helder dat Nederland bereid is om de corona-schuld van Aruba te financieren. Ze vinden het ook redelijk dat Nederland dit wil doen tegen een rente conform de eigen kredietwaardigheid van Aruba. Nederland biedt bij wijze van incentive een lagere rente door normen voor deugdelijk financieel bestuur in een regeling te willen zetten. Die normen zijn niet eenzijdig door Aruba te wijzigen. ,,Een serieuze regering kan een dergelijk aanbod niet met goed fatsoen naast zich neerleggen”, stellen Mansur en Santos do Nascimento.
,,Wij willen u laten weten dat op Aruba het besef groeit dat Nederland een belangrijke rol moet spelen bij de nodige hervormingen binnen het Arubaanse overheidsapparaat. Het bestaande Arubaanse politieke krachtenveld heeft er sinds 1986 voor gezorgd dat de regering en de Staten van Aruba de financiële administratie grovelijk hebben verwaarloosd en publieke gelden hebben misbruikt. Daar komt bij dat de Arubaanse regering systematisch het reguliere financiële toezicht door het parlement ondermijnt. Voorbeelden zijn schendingen van de comptabiliteitsverordening en de structurele overschrijding van in de Staatsregeling verankerde termijnen voor het indienen van begrotingen en jaarrekeningen.
De oppositie twijfelt aan de goede trouw van de Arubaanse regering. Op 22 augustus werd de vergadering na de eerste termijn voor onbepaalde tijd geschorst, waardoor oppositieleden geen motie konden indienen om een stemming voor of tegen de RAft af te dwingen. Een paar dagen later liet staatssecretaris Alexandra van Huffelen weten dat Aruba volgens de premier niet tegen een Rijkswet is. Dit staat in schril contrast met de verklaringen van de Arubaanse minister-president in het parlement op 22 augustus 2023. Ze erkende toen dat 16 parlementariërs tegen zijn en 5 voor.
Hett IMF pleit in punt 8 van zijn ‘Kingdom of the Netherlands - Aruba: Staff Concluding Statement of the 2023 Article IV Mission’ duidelijk voor een schuldenanker (debt anchor). De RAft is het enige instrument dat op tafel ligt, waarin een debt anchor verankerd is. Het IMF beschrijft de ontoereikende financiële hervormingen en de blijvende dreiging voor het pensioenstelsel. Het algemene ouderdomspensioenfonds zal naar verwachting binnen vijf tot zes jaar tekorten vertonen en de reserves zullen halverwege 2030 zijn uitgeput.
Een meerderheid van het parlement van Aruba stemde voor de begroting voor 2022, terwijl deze strijdig was met de LAft. Dat was reden voor het CAft om aan de Rijksministerraad voor te stellen om Aruba een aanwijzing te geven. Onder druk veranderde de regering van koers en voerde zij de door het CAft gevraagde begrotingswijzigingen door. Dit leidde tot een kredietopwaardering door Fitch naar BB+, maar de schuld van Aruba blijft volgens dat ratingbureau speculatief en onder investment grade. De regering van Aruba heeft sinds 2018 geen jaarrekening meer opgesteld. De begroting voor 2023 was de eerste in vijftien jaar die volgens onze Staatsregeling op tijd werd ingediend. Het is duidelijk dat het parlement nooit in staat is om het noodzakelijke financiële toezicht uit te oefenen.
De brief wordt afgesloten met het standpunt van beide parlementariërs dat ‘het volkomen onverantwoord is om de RAft af te wijzen’. ,,De RAft zorgt op korte termijn voor de broodnodige lagere rentelasten en voor de langere termijn de vastlegging van een pad naar deugdelijk financieel bestuur en schuldenreductie, die niet eenzijdig door de Staten van Aruba kunnen worden gefrustreerd.
,,Wij spreken de hoop uit dat onze regering tot inkeer komt en voor 31 augustus 2023 akkoord gaat met het regelen van financieel toezicht in een Rijkswet.”