Van onze correspondent
Oranjestad - Aruba zal niet in 2023, maar pas in 2027 een overschot hebben op de begroting. De schuld zal oplopen tot 88 procent. De regering voldoet niet aan de Landsverordening Aruba financieel toezicht (LAft) en niet aan de begrotingsnormen die in het protocol met Nederland staan.

Dat blijkt uit het advies van het College Aruba financieel toezicht (CAft) dat recent is gepubliceerd. Het gaat om het advies van 23 juni over de ontwerpbegroting 2023 die de regering op 9 juni heeft aangeboden. De woordvoerder van het CAft, Jefka Alberto, laat aan het Antilliaans Dagblad weten dat Aruba intussen een bijgestelde ontwerpbegroting 2023 heeft aangeboden aan het parlement. De regering moet daarbij hebben aangegeven in hoeverre rekening is gehouden met deze aanbevelingen van het CAft, zegt Alberto. ,,De Staten moeten de begroting voor 2023 vaststellen en het Land Aruba moet deze begroting voor 15 december 2022 inleveren bij het College. Daarna is het CAft weer aan zet om daarover een advies uit te brengen.”
In het advies van 23 juni staat dat de Arubaanse regering op 9 juni een onvolledige ontwerpbegroting heeft ingediend. ,,De begrotingen van de overheidsentiteiten ontbreken en de laatste economische inzichten zijn niet verwerkt. Het CAft kan daardoor niet bepalen of de ontwerpbegroting reëel is. De onzekerheden zijn dus groot”, aldus het CAft.
In plaats van dat de begroting in 2023 een overschot heeft van minimaal 1 procent van het bruto binnenlands product (bbp), zoals de LAft voorschrijft, bevat de ontwerpbegroting een financieringstekort van 95 miljoen florin. Dat is 1,6 procent van het bbp. Ook de meerjarenbegroting heeft een tekort. Pas in 2027 is er voor het eerst een overschot. ,,Aruba voldoet daarmee tot en met 2027 niet aan de LAft en ook niet aan de begrotingsnormen die in het protocol staan. De schuld zal naar verwachting in 2027 oplopen tot 88 procent. Dat is hoger dan de gestelde norm van 70 procent.”
Het CAft stelt echter dat Aruba met uitgavenbeheersing en met lastenverzwaring wel degelijk die norm kan halen. De ontwerpbegroting van 2023 is gebaseerd op verouderde ramingen voor economische groei van Directie Economische Zaken, Handel en Industrie uit oktober 2021. De Centrale Bank van Aruba (CBA) en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) hebben recent hun ramingen bijgesteld. De belastingopbrengsten die in de begroting van 2022 staan, blijven achter bij de geraamde economische groei. Pas in 2025 zijn de belastingopbrengsten zichtbaar. ,,Toch gaat de vastgestelde begroting 2022 al in 2023 uit van de belastingopbrengsten. Het is het College niet duidelijk hoe de economische groeiverwachting is doorberekend in de belastingen. Volgens het CAft herstelt de economie zich sterk. De premies van de volksverzekeringen zijn in het eerste kwartaal van 2022 hoger dan het niveau van 2019. ,,Op basis daarvan mag er vanuit worden gegaan dat de belastingbaten zich sneller herstellen.”
De Arubaanse regering kondigde recent aan dat de plannen voor het invoeren van de bruto toegevoegde waarde (btw) niet per 1 januari 2023 wordt ingevoerd. Nu blijkt dat het CAft daarover in het advies van 23 juni heeft gereageerd. Het College vindt de belastinghervormingsplannen niet realistisch. ,,De regering houdt vast aan een invoeringsdatum van 1 januari 2023, maar is niet begonnen om de bijbehorende wetgeving voor de invoering formeel te starten. De beoogde invoeringsdatum is daardoor erg onzeker.” Als de btw niet wordt ingevoerd, zal dit een ‘aanzienlijke invloed hebben op de hoogte van de belastingbaten en daarmee het financieringstekort’, schreef het College.
De post Goederen en Diensten is ‘excessief’ gestegen, door de huur van gebouwen, het inhuren van externen en opdrachten aan derden. In de ontwerpbegroting staat niet voldoende uitgelegd waarom dit is.
Het CAft reageert ook op de arbeidsvoorwaarden van 12,6 procent. Als de korting van 12,6 procent op de arbeidsvoorwaarden van kracht blijft, komen de personeelslasten in 2023 uit op 411 miljoen florin ten opzichte van 422 miljoen florin in 2022. Valt de korting weg, dan komen de personeelslasten in 2023 uit op 459 miljoen florin ten opzichte van 470 miljoen florin in 2022. In beide scenario’s voldoet Aruba aan de personeelslastennorm, stelt het College. De regering geeft echter geen toelichting, waardoor het CAft niet kan vaststellen of de personeelslasten realistisch zijn.
Het meningsverschil tussen het CAft en de minister van Volksgezondheid over de bezuinigingen in de zorg, is ook niet opgelost. Aruba moet sinds juni 2020 jaarlijks 60 miljoen florin besparen bij de algemene ziektekostenverzekering (AZV). De AZV begroot voor 2023 een (voorlopig) negatief resultaat van 11 miljoen florin. Als de 60 miljoen florin volledig worden bespaard, is er geen landsbijdrage nodig.
De loonsubsidie is door de regering niet volledig in de begroting opgenomen. Aruba moet 127 miljoen florin terugvorderen over de jaren 2020 en 2021. In de begroting van 2022 is een bedrag van 49 miljoen florin opgenomen. Voor 2023 is een bedrag van 30 miljoen florin opgenomen. In de meerjarenbegroting ontbreekt nog 48 miljoen florin. Het CAft heeft van de Sociale Verzekeringsbank vernomen dat 13 miljoen florin daarvan als oninbaar wordt beschouwd. Het resterende bedrag van 35 miljoen florin moet worden opgenomen in de meerjarenbegroting.
In het advies staat ook dat Landsbijdragen aan overheidsentiteiten moeten worden beperkt. Het College wil bezuinigingen zien bij Serlimar, Post en Arubus. De toeristenheffing van 9,5 procent moet worden verhoogd naar 12,5 procent per 1 januari 2023.
Het is het College opgevallen dat de regering wil investeren in Parkietenbos. ,,Deze investering lijkt een urgente investering te zien, maar wordt niet toegelicht.” Het CAft wil die toelichting wel hebben.
Tot slot merkt het College in het advies op dat de financieringsbehoefte in 2023 1.483 miljoen florin bedraagt. Dat bedrag bestaat uit 1.388 miljoen florin aan herfinanciering van aflopende leningen. Met Nederland is eerder afgesproken dat aflossingen op de buitenlandse leningen via Nederland in 2021 en 2022 kunnen worden geherfinancierd. Voor 2023 geldt deze herfinancieringsafspraak niet. De rente kan alleen dalen als er een overschot is. Aruba houdt echter tot 2027 een tekort. Aruba blijft dus kwetsbaar voor rentestijgingen.
De Arubaanse regering diende op 1 september - wettelijk op tijd - de begroting van 2023 in bij het parlement. Daar verwees CAft-woordvoerder Alberto ook naar. De minister van Financiën gaf daarbij aan dat de begroting ‘een klein begrotingstekort’ heeft van 25 miljoen florin. Dit gaat in tegen dit advies van het College Aruba financieel toezicht (CAft).