Van onze correspondent
Oranjestad - De economie van Aruba herstelt voorspoedig. Het pre-coronaniveau van 2019 is in april en mei overtroffen. Aruba moet van dit herstel gebruikmaken om de begroting op orde te brengen. De regering moet dit jaar al beginnen met het verlagen van het financieringstekort.
Dat stelt het College Aruba financieel toezicht (CAft). Het College was op 23 en 24 juni op Aruba en voerde gesprekken met de gouverneur, de minister van Financiën en Cultuur, de ministerraad en de Commissie Financiën, Overheidsorganisatie, Cultuur en Sport van de Staten. Het College sprak ook met de Algemene Rekenkamer (ARA), de Sociale verzekeringsbank (SVb) en het Horacio Oduber Hospitaal (HOH). Tijdens een persconferentie gistermiddag gaf het CAft een toelichting op dit bezoek.
Het is noodzakelijk dat Aruba de aanbevelingen van het CAft bij de vastgestelde begroting 2022 opvolgt, het financieringstekort al dit jaar beperkt en vanaf 2023 een overschot van 1 procent bbp op zijn begroting haalt. De overheidsschuld van 5,9 miljard (circa 104 procent van het bruto binnenlands product) moet worden verlaagd naar een aanvaardbaar niveau, dat blijft het CAft benadrukken. Om het sociale zekerheidsstelsel voor toekomstige generaties te garanderen, moeten hervormingen worden doorgevoerd.
Uit het meerjarenbeeld dat in de vastgestelde begroting 2022 staat, blijkt dat er tot en met 2026 financieringstekorten blijven. De nominale overheidsschuld zal daardoor de komende jaren verder toenemen. De rente loopt inmiddels op en er staan forse herfinancieringen op stapel. Het is essentieel dat Aruba haar tekorten terugdringt, omdat de rentelasten anders onbeheersbaar worden. Daarom vindt het CAft het noodzakelijk dat al dit jaar het financieringstekort wordt verlaagd. Ook de houdbaarheid van de Arubaanse schuld maakt dit noodzakelijk.
Het toerisme is sinds april 2022 voorbij het niveau van pre-corona. Met dit snelle herstel trekt ook de economie voorspoedig aan. De economie is vorig jaar met 17,2 procent gegroeid. Het CAft ziet echter dat de begroting van 2022 een financieringstekort heeft van 236 miljoen florin voor de collectieve sector (4,2 procent van het bbp). Door het College zijn al aanbevelingen gedaan in verband met de uitgaven. De lasten voor goederen en diensten stijgen in de begroting met 22 procent ten opzichte van de pre-coronajaren, zonder dat daarvoor een goede reden wordt gegeven. Ook de personeelslasten en de landsbijdragen aan overheids-nv’s lopen onnodig op. De regering heeft de aanbevelingen van het CAft nog niet opgevolgd, met als gevolg dat het financieringstekort dit jaar onnodig hoog is.
De regering implementeert vanaf 2023 belastinghervormingen, waarbij de invoering van de btw een belangrijk onderdeel is. In de begroting worden de voordelen van deze btw echter niet voldoende toegelicht. Het CAft kan daardoor niet vaststellen of de btw tot voldoende inkomsten zal leiden. Het wetgevingstraject om deze btw in te voeren, is nog niet gestart. Als deze belastingmaatregel niet vanaf 1 januari 2023 kan ingaan, zal dit een negatieve invloed hebben op de hoogte van de belastingbaten en op het financieringssaldo in 2023.
Hervormingen in de sociale zekerheid en zorg zijn noodzakelijk om de houdbaarheid van het gezondheidsstelsel voor toekomstige generaties te garanderen. De besparingen van 60 miljoen florin op de zorg zijn een eerste stap om tot houdbare zorg te komen. Dit moet ervoor zorgen dat het land op korte termijn niet hoeft bij te dragen om de tekorten bij de AZV aan te zuiveren. Het CAft ziet echter dat de eigen bijdrage nog niet is ingevoerd. Ook de versobering van de positieve lijst van genees- en verbandmiddelen is nog niet geformaliseerd. Het ziet ernaar uit dat Aruba deze besparing van 60 miljoen florin in 2022 niet gaat halen. Deze vertraging leidt tot besparingsverliezen. Als dit niet kan worden gecompenseerd, zal het resultaat van de AZV negatief worden beïnvloed worden. Dan is een bijdrage van het Land nodig om het tekort bij de AZV aan te zuiveren en dit zal gevolgen hebben voor financieringssaldo van het Land.
Het financieel beheer en de verantwoordingscyclus van Aruba zijn niet op orde, stelt het CAft vast. De jaarrekeningen van 2019 en 2020 zijn vertraagd en dat betekent dat er een aanzienlijke achterstand is. ,,Deze vertragingen komen door tekortkomingen in het financieel beheer”, aldus het College.
