Gradus: Waarom is de Arubaanse begroting zo laat?

Van een onzer verslaggevers
Willemstad - Met inmiddels bijna zeven jaar ervaring met het financieel toezicht op Aruba maakt CAft-voorzitter Raymond Gradus de balans op: het toezicht heeft ervoor gezorgd dat het publieke debat over de overheidsfinanciën is geïntensiveerd.

,,Er is meer aandacht voor duurzaam houdbare overheidsfinanciën. De publieke ‘awareness’ is groter.” Datzelfde geldt volgens Gradus voor het financieel beheer. ,,Jaarverslagen worden inmiddels opgesteld en in het protocol (behorend bij de Landsverordening Aruba financieel toezicht, LAft) is afgesproken dat in 2020 een accountantsverklaring wordt afgegeven en dat zal worden toegewerkt naar een goedkeurende accountantsverklaring.”
Vanaf 2015 stelt het Land Aruba per kwartaal een openbare uitvoeringsrapportage op. ,,Ook kan worden vastgesteld dat er meer vertrouwen lijkt te zijn van de financiële markten. Dit uitte zich, voor de coronacrisis, in betere ratings door bijvoorbeeld Standard & Poor’s en Fitch.”
Maar waarom is de begroting zo laat? is een vraag die de voorzitter van het College Aruba financieel toezicht zelf opwerpt. De comptabiliteitsverordening van Aruba schrijft voor dat de ontwerpbegroting uiterlijk 1 september moet worden aangeboden aan de Staten. Op grond van de LAft dient het CAft voor 15 december te beschikken over een door de gouverneur vastgestelde begroting.
,,Aruba heeft een matig trackrecord hier”, aldus Gradus. ,,De afgelopen vijf jaar is dit slechts één keer gebeurd. Het is van groot belang dat Aruba zich richt op de tijdigheid van het begrotingsproces, zodat de begroting is vastgesteld voor aanvang van het begrotingsjaar.” De Landsbegroting 2022 werd dinsdagavond 5 april 2022, goedgekeurd door het Arubaanse parlement.
Inmiddels ligt er een voorstel voor een Rijkswet Aruba financieel toezicht (RAft) ter goedkeuring voor bij de Staten van Aruba en het Nederlandse parlement. Daarmee wordt ook het toezicht op Aruba vervat in een met Nederland overeengekomen consensusrijkswet (zoals ook al sinds 2010 het geval is voor de landen Curaçao en Sint Maarten en de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba).
De bepalingen in de RAft komen voor een groot deel overeen met de bepalingen uit de LAft. ,,Een belangrijke wijziging in de RAft ten opzichte van de LAft betreft de lopende inschrijving door Nederland op kapitaalinvesteringen door Aruba”, vertelt Gradus. Hij legt uit: ,,Hiermee krijgt Aruba de mogelijkheid om voor goed onderbouwde kapitaalinvesteringen via Nederland te lenen tegen een gunstige rente.”
Vanaf 2023 - volgend jaar dus - moet er sprake zijn van ‘een overschot van ten minste 1 procent’. Ten aanzien van de schuld is een reductiepad opgenomen in de RAft. ,,Aruba moet laten zien dat het inzet op een daling naar een schuldquote van 50 procent in 2040. Ook is in de RAft opgenomen om geen nieuwe PPS-constructies aan te gaan.” PPS staat voor publiek-private samenwerkingsprojecten.
De in de LAft opgenomen begrotingsregels - bijvoorbeeld de personeelslastennorm - vormen nu ook onderdeel van de norm. ,,Als Aruba niet aan deze normen voldoet, kan het CAft als ultimum remedium een aanwijzing adviseren aan de Rijksministerraad (RMR).”

Met Coho tool in handen
Met het op te richten Coho wordt ‘een tool gepresenteerd’ om de hervormingen te faciliteren, vertelde CAft-voorzitter Gradus zijn Arubaanse toehoorders. ,,Het CAft volgt de ontwikkelingen hieromtrent natuurlijk met aandacht: waar het nu om gaat is dat Aruba het moment grijpt om aan de slag te gaan met de noodzakelijke hervormingen.”
Want, om tot duurzaam houdbare overheidsfinanciën te komen is het van belang dat Aruba hervormingen doorvoert. ,,Investeringen vormen hiervan vanzelfsprekend een belangrijk onderdeel.” Aruba en Nederland zijn een Landspakket overeengekomen, een onderlinge regeling op grond van het Statuut, waarin de noodzakelijke hervormingen (en investeringen) verbonden aan specifieke thema’s zijn opgenomen. Het is naar de mening van het CAft ‘nu zaak dat het Landspakket op de juiste manier - concreet en goed onderbouwd - wordt verwerkt in de begroting van Aruba’.