VN doet onderzoek
Van onze correspondent
Oranjestad - De VN heeft de Nederlandse regering om opheldering gevraagd over de uitzetting van twee Cubaanse dissidenten door luchtvaartmaatschappij Aruba Airlines. De Cubanen zeggen dat ze onder dwang hun thuisland moesten verlaten.

Actualiteitenprogramma Nieuwsuur slaagde erin de twee te traceren en sprak uitvoerig met hen. De NOS zegt ook documenten in handen te hebben die erop wijzen dat Aruba Airlines in handen is van een Venezolaan: ,,Dat druist in tegen de Arubaanse wet, die voorschrijft dat een Arubaan eigenaar moet zijn.” Het Venezolaanse regime onderhoudt nauwe banden met het communistische regime in Cuba.
Nederland en Aruba laten volgens Nieuwsuur weten dat ze willen dat Aruba Airlines de veiligheidsprocedures beter naleeft, maar willen niet inhoudelijk op de uitzettingen ingaan. Volgens Aruba voldoet Aruba Airlines aan alle wettelijke vereisten. Een onderbouwing daarvan geeft de Arubaanse regering na herhaalde verzoeken niet.
Cuba ontkent tegenover Nieuwsuur dat er sprake is van gedwongen uitzettingen. Aruba Airlines houdt een lijn aan die vergelijkbaar is met die van de Cubaanse regering. De mannen zouden vrijwillig hebben gereisd, en de luchtvaartmaatschappij zou geen enkele blaam treffen. Maar Nieuwsuur is in het bezit van onder andere paspoort- en vluchtgegevens die het verhaal van de dissidenten ondersteunen. De Cubaanse regering en Aruba Airlines willen daar niet op ingaan.
De VN neemt de klacht van dissident Eliécer Góngora serieus en onderzoekt tegelijkertijd een vergelijkbare klacht van een andere Cubaan. Deze Daniel Llorente Miranda zegt afgelopen mei door de Cubaanse overheid te zijn geëxpatrieerd met een vlucht van Aruba Airlines.
Tijdens het onderzoek stuitte Nieuwsuur op documenten met sterke aanwijzingen voor een onwettige eigendomsconstructie van Aruba Airlines. De Arubaanse wet schrijft voor dat de luchtvaartmaatschappij in handen moet zijn van een Arubaan. Dat is van belang om ongewenste buitenlandse invloeden te voorkomen en de zelfstandige positie van het eiland te versterken. Maar in dit geval blijken via een holding de aandelen in handen te zijn van Esteban Vallés, een geboren Venezolaan met ook de Amerikaanse nationaliteit. Volgens de wet moeten ook beslissingen over de dagelijkse gang van zaken op Aruba genomen worden. In werkelijkheid wordt dat ten minste deels vanuit de Venezolaanse hoofdstad Caracas gedaan.
Pablo Mendes de Leon, hoogleraar luchtvaartrecht van de Universiteit van Leiden, bestudeerde de documenten in handen van Nieuwsuur. Hij spreekt van een schimmige constructie en stelt dat eigenaar en zeggenschap van Aruba Airlines inderdaad niet Arubaans zijn. Dat plaatst de klacht van Góngora en Llorente in een nieuw licht. De regimes van Venezuela en Cuba zijn bevriend en bewijzen elkaar allerhande diensten. Het is niet ondenkbaar dat het Venezolaanse regime Aruba Airlines gebruikt in een een-tweetje met Cuba.
Het kantoor van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN in Genève heeft opheldering gevraagd aan de Nederlandse, Arubaanse en Cubaanse regering. Ook Aruba Airlines is aangeschreven. Hoewel Aruba een autonoom land is binnen het Koninkrijk, is het Koninkrijk der Nederlanden verantwoordelijk op het gebied van luchtvaart en buitenlandse zaken.
De speciaal rapporteur van de VN in deze kwestie is de Fransman Michel Forst. Hij wil geen commentaar geven omdat de procedure nog loopt.