Van een onzer verslaggevers
Willemstad - Voormalig president van de Centrale Bank CBCS Emsley Tromp heeft geen goed woord over voor het pakket maatregelen van het kabinet-Rhuggenaath, dat vooral de koopkracht zal aantasten en niet tot een oplossing zal leiden: ,,Een recept voor een rampscenario.”
Aldus Tromp in een toelichting op zijn opiniebijdrage ‘A Solution in Search of a Problem’ in de papieren editie van het Antilliaans Dagblad vandaag.
Of anders gezegd: ,,Dit is een oplossing op zoek naar problemen.” Bij (aanhoudende) economische krimp past het niet om de (in)directe belastingen te verhogen, zoals de omzetbelasting (ob), of maatregelen te treffen die per saldo slecht zijn voor het juist weer aan laten trekken van de economie. Dit werkt hogere inflatie in de hand, zal nadelig zijn voor de economische bedrijvigheid en lost daardoor het probleem van de overheidsfinanciën niet houdbaar op.
Het is de eerste keer dat Tromp naar buiten treedt nadat hij tot tweemaal toe werd vrijgesproken na vervolging door het Openbaar Ministerie. Niet over zijn eigen zaak, waarover hij in het openbaar altijd heeft gezwegen, maar over de staat van het Land, die hem ernstig zorgen baart.
,,We staren ons blind op de begrotingstekorten, maar onze echte problemen zijn sociaal en economisch. Voor de juiste oplossing moet de regering niet praten met het College financieel toezicht (Cft), maar met degenen die de nodige kennis en ervaring hebben met de aanpak van ‘financial programming’. Financial programming richt zich op sociaaleconomische ombuiging, echter rekening houdende met de onderlinge afhankelijkheid die er is tussen economisch, monetair en begrotingsbeleid; de aanpak is gebaseerd op het gegeven dat het één niet los gezien kan worden van het ander”, zegt Tromp, die meent dat opeenvolgende regeringen in Willemstad zich ‘blindstaren’ op het Cft.
,,Naast onvoldoende begrotingsbeheersing van de overheid hebben wij nu vooral ook te maken met buitengewone economische problemen, mede veroorzaakt door forse externe schokken, die vragen om een buitengewoon allesomvattend beleidsantwoord. Hoewel gezonde overheidsfinanciën nodig zijn, moeten deze nu even een stapje terug doen. Bovenaan onze economische agenda moet nu een reactivering van onze economie staan”, aldus Emsley Tromp.
Hij pleit gezien de omvang en de urgentie van de problemen voor een meerjarige en brede benadering. ,,Dat betekent ook dat als het aanpassingsprogramma eventueel knelt met de normen uit de Rijkswet financieel toezicht, wij dit in overleg op rijksniveau moeten oplossen.” Een goed gericht aanpassingsprogramma, en daarmee de toekomst van het land, mogen niet spaak lopen vanwege besluiten die in het verleden en onder andere omstandigheden zijn genomen.
Bij de sanering van de schuldenlast (van het Land de Nederlandse Antillen en het Eilandgebied Curaçao) per 10-10-’10 mocht het nieuwe Land Curaçao toch blijven lenen. Tromp had daarvóór openlijk gepleit voor overname door Nederland van de volledige schuld in ruil voor het inleveren door Curaçao van de mogelijkheid om als overheid nog leningen aan te gaan. Het gevolg is dat de schuldquote toch weer fors is opgelopen.
,,Nederland heeft het ons, zou je kunnen zeggen, te gemakkelijk gemaakt in de verslaving van onze overheden om maar te blijven lenen”, zegt Tromp hierover, die in 2015 nog heeft gewaarschuwd voor de ‘perverse prikkel’ die uitgaat van de zogeheten ‘lopende inschrijving’, waarbij de overheden van Curaçao en Sint Maarten de mogelijkheid hebben om te lenen tegen de zeer lage rentes op de Nederlandse kapitaalmarkt.
Hij hekelt het feit dat er enkel nog oog lijkt te zijn voor de financiën en financiële normen - hoewel dat nu al sinds 2017 niet lukt - terwijl de economie en de sociale omstandigheden op het eiland er beroerd voor staan. Tromp voorziet meer werkloosheid en een uittocht van Curaçaoënaars naar vooral Nederland, een ‘braindrain’ met name uit het middenkader en hoger kader, waarvoor import van laaggeschoolde veelal illegale personen uit de regio in de plaats komt.
Bij belangrijke publieke organen nemen Europese Nederlanders steeds meer, en telkens op tijdelijke basis, sleutelposities in. ,,Ik ben niet anti-Nederland”, zegt Tromp ook na de vervolging door het vooral door Europees-Nederlandse officieren van justitie bemande OM met een Europees Nederlandse procureur-generaal.
,,Integendeel. Ik denk dat wij de koninkrijksband bij wijze van spreken voor de eeuwigheid moeten bestendigen. Het Koninkrijk biedt Curaçao heel veel voordelen. Maar op de huidige manier wordt bijna het tegenovergestelde bereikt. Curaçao wordt ervaren als een ‘lastpost’, en ook de emigratie/immigratie zal weinig goed doen. Nederland jaagt ons daarmee de onafhankelijkheid in.”
Meer nadruk op sociaal welzijn en economie. Overigens, economische groei alléén gaat de financiële tekorten niet wegwerken. Reële groei van het bruto binnenlands product (bbp) met 1 procent is goed voor slechts 17 miljoen gulden aan meer belastingopbrengsten voor de overheid. De gaten in de begroting duurzaam wegwerken gaat niet meer lukken alléén met groei, noch met aanvullende (belasting)maatregelen.
,,De oplossing is: hulp van buitenaf. Curaçao kampt nu met de effecten van forse externe schokken, zoals de langdurige en aanhoudende crisis in Venezuela, dan is ook externe assistentie nodig om hier als klein land uit te kunnen komen”, aldus Tromp, die zegt diepgaande analyses en denkmodellen te missen. Hij spreekt in dit verband - hard oordelend - over een ‘intellectueel bankroet’ op Curaçao.
Jamaica krijgt ook hulp van buitenaf. Dat geldt evenzo voor Barbados. Die hulp voor Curaçao moet naar het oordeel van de oud-president van de Centrale Bank logischerwijs komen van Nederland. Om de tekorten weg te werken, hoewel dit in dit perspectief eigenlijk ‘van ondergeschikt belang’ is. Waar het vooral om gaat is voortvarend een integraal sociaaleconomisch programma op touw te zetten. ,,Voordat het te laat is.”
Dit dient wat Tromp betreft ‘met dubbel zoveel toewijding’ worden uitgevoerd als dat er nu aandacht van alles en iedereen - de hele ministerraad en het volledige ambtelijk apparaat gedurende vele dagen, weken en zelfs maanden - uitgaat naar ieder woord dat het Cft zegt en elke beweging die dit college maakt.
,,Deze aanpak is een recept voor een regelrechte ramp”, zegt Tromp meer dan eens. Het verhogen van de OB raakt iedere burger en elke transactie. Hij houdt een pleidooi voor een meer structurele en analytische aanpak: ,,Wat is het probleem en wat willen we eigenlijk oplossen? Dát moet de vraag zijn. Dit is een heilloze weg. Er wordt niet verder geanalyseerd. Het enige wat kennelijk telt, is om het Cft tegemoet te komen. We zijn fout bezig. De ‘Groeistrategie’ klinkt meer dan het behelst; het zijn echter veelal kreten en vooral oude ideeën.”
Wat er moet gebeuren is het stellen van de juiste vragen. Zoals:
- Zal het opschroeven van de ob onze internationale concurrentiepositie verbeteren, zoals in de internationale financiële sector?
- Zal het verhogen van de accijnzen en invoerrechten de raffinaderij kunnen reactiveren door het aantrekken van een nieuwe operator, die bereid is de nodige investeringen in de raffinaderij te plegen?
- Zullen de aangekondigde maatregelen de juiste voorwaarde scheppen om de airlift te bevorderen en daarmee het toerisme versterken?
- Zullen ze leiden tot het stoppen en terugdraaien van de deviezenuitstroom en het verbeteren van de lopende rekening op de betalingsbalans?
De antwoorden op die vragen geven aan dat de regering met het pakket maatregelen het tegenovergestelde gaat bereiken van wat wordt beoogd. Het zal leiden tot verdere krimp, meer armoede, een grotere brain drain, minder overheidsinkomsten en aanhoudende begrotingstekorten.
De juiste aanpak is om de meest dringende economische problemen op korte termijn aan te pakken, om het afglijden naar de economische afgrond te vermijden en tegelijk een middellange- en langetermijnbeleid uit te stippelen om de economische veerkracht te bevorderen.
