Door Gijs van den Heuvel
Arm Nederland. Ooit zat het land hoog te paard en leerde andere landen de les. Nederland was het gidsland waar andere landen een voorbeeld aan moesten nemen. Het land etaleerde trots zijn tolerantie en deugdzaamheid. Wat is daar anno 2013 nog van over? Den Haag durft alleen de Caribische delen van het Koninkrijk nog terecht te wijzen.
Arm Nederland. Ooit werden andere culturen en andere meningen gerespecteerd. Niemand stoorde zich aan de ander. Nergens ging zoveel geld naar ontwikkelingshulp en nergens waren minderheden zo welkom. Tegenwoordig maakt Nederland het asielzoekers, migranten en zelfs rijksgenoten het zo moeilijk mogelijk. De Bosmanwet is de zoveelste poging om inwoners van de Caribische rijksdelen te kunnen weren.
Arm Nederland. In de politiek verschilde men ooit beleefd met elkaar van mening. Er werd neergekeken op landen waar populisten voet aan de grond kregen, zoals in Belgiė, Frankrijk en Oostenrijk. Dat zou in Nederland nooit gebeuren. De Centrumpartij van Janmaat was een kansloze uitwas van rare figuren en werd weggehoond. Tegenwoordig regeert de onderbuik.
Nederland is veranderd. Met de opkomst van Pim Fortuyn - en vooral Geert Wilders - kregen brede lagen van de bevolking een stem, die eerder niet werd gehoord of werd genegeerd. De 'oude' politiek paste zich snel aan. In veel traditionele partijen leven nu sentimenten waarvoor Janmaat zich geschaamd zou hebben.
Nederland is veranderd. We hoorden een premier terugverlangen naar de VOC-mentaliteit. En de premier van nu zegt dat Zwarte Piet 'nu eenmaal zwart is'. Een wethouder van een grote Nederlandse stad suggereert als oplossing in de discussie over Zwarte Piet dat die figuur volgend jaar wel bruin kan worden. Weet zo'n man eigenlijk wel waar de discussie over gaat?
Nederland is veranderd. Respect voor elkaars mening is ver te zoeken. Een eenzame donkere vrouw die toevallig voor iets heel anders demonstreert wordt bijna gelyncht door een groep pro-Zwarte Piet demonstranten. Een bekende witte zangeres krijgt op Facebook de meest verschrikkelijke verwensingen naar haar hoofd geslingerd omdat ze zich tegen Zwarte Piet durft uit te spreken. Om maar niet te spreken van een - weliswaar slecht geļnformeerde - VN-vertegenwoordigster die het hele Sinterklaasfeest wil afschaffen.
Nederland is veranderd. De Organisatie voor Europese Samenwerking zet Nederland op de derde plaats van Europese landen die discrimineren. De Raad van Europa constateert dat Nederland te weinig doet tegen racisme. En noemt de Bosmanwet een voorbeeld van ongelijke behandeling op grond van etniciteit. Nederland is diverse keren op de vingers getikt over de behandeling van asielzoekers en migranten. De Nationale Ombudsman constateert dat 'het politieke tij in Nederland racistisch is'. Hoe ver kun je zakken in dit moeras?
Het Nederland van nu is geen voorbeeldland meer. Maar eigenlijk is dat niets nieuws. De dekolonisatie ging keer op keer mis. Ook de laatste stap in dit proces is weer geen succes. Drie Caribische eilandjes worden stiefmoederlijk behandeld, nu ze onderdeel van Nederland zijn geworden. En de autonome rijksdelen worden tot de orde geroepen. Soms is daar best aanleiding toe, want ze maken er regelmatig een potje van. Maar Nederland krijgt steeds meer boter op het hoofd. De moraalridders van voorheen zingen internationaal inmiddels een toontje lager. De geloofwaardigheid van Den Haag als bewaker van de goede politieke zeden in het Koninkrijk wordt ook steeds verder aangetast.

Gijs van den Heuvel is journalist en kent de Antillen goed. Hij heeft tien jaar op Curaçao gewerkt en werkte daarna voor de Caribische redactie van de Wereldomroep. Deze bijdrage is ook te vinden op zijn weblog Prikichi.org.