Door Gijs van den Heuvel
Terwijl koning Willem-Alexander opnieuw laat blijken gehecht te zijn aan de Caribische delen van het Koninkrijk, doen politici ogenschijnlijk hun best goede verhoudingen onmogelijk te maken. In Nederland en op zeker vier van de zes eilanden lijkt er weinig zicht op politieke rust. En daarmee komt de toekomst van het Koninkrijk zoals het nu is in gevaar.
Laten we beginnen met het goede nieuws. Veel media signaleerden bij het bezoek van de koning aan Sint Maarten dat Willem-Alexander een duidelijke andere toon aansloeg dan premier Rutte eerder dit jaar. De vorst verwacht geen telefoontjes voor onafhankelijkheid, maar een langdurige vruchtbare samenwerking. En op Bonaire kwam hij zijn belofte na om opnieuw in gesprek te gaan met ontevreden burgers.

Rust
Nog meer goed nieuws op Saba en Aruba. Daar lijkt alles rustig, al moet daarbij worden aangetekend dat de Arubaanse regering Eman dan wel snel de financiële situatie onder controle moet krijgen. Want als de tekorten oplopen dan zal het op een gegeven moment toch gedaan zijn met de rust. Op Saba zijn er ook klachten over prijsstijgingen sinds 10-10-‘10, maar erg ontevreden met de aansluiting bij Nederland lijkt men daar niet te zijn.
Dan de problemen. Tijdens het koninklijk bezoek is het feest op Sint Eustatius, maar de problemen zijn groot. Om maar wat te noemen: er is relatief veel armoede en het onderwijs heeft een behoorlijke kwaliteitsimpuls nodig. Het is onwaarschijnlijk dat Den Haag dit op gaat lossen en de politiek op Statia is zo gefragmenteerd, dat er nauwelijks sprake is van een stabiel bestuur. Dat belooft weinig goeds voor de toekomst.

Onafhankelijk?
De problemen op Sint Maarten werden tijdens het koninklijk bezoek nog eens breed uitgemeten door de (Nederlandse) media. Koning Willem-Alexander benadrukte dan wel de vooruitgang, de verhoudingen met Nederland zijn op dit moment gewoon slecht. De invloed van corruptie op de samenleving en de politiek is groot, zo is afgelopen jaar weer eens gebleken. Of goedwillende politici die schade kunnen repareren is de vraag. In Nederland neemt het aantal politici dat wel van het eiland af zou willen toe en op Sint Maarten zelf hebben veel mensen de buik ook vol van Nederland. Dus toch richting onafhankelijkheid? Het zou waarschijnlijk een ramp zijn voor het eiland.
Dat laatste geldt natuurlijk voor alle eilanden. Zonder de paraplu van het Koninkrijk zullen de economie en de welvaart een duikvlucht nemen. Koning Willem-Alexander mag dan oor hebben voor ontevreden inwoners van Bonaire, hij kan niets voor ze doen. Hun eigen politici zijn ook van een twijfelachtig niveau; ze vechten meer tegen elkaar dan voor hun eiland. Vanuit Den Haag komt ook al weinig goed nieuws. Minister Plasterk van Koninkrijksrelaties mag dan trots melden dat er zoveel vooruitgang is geboekt sinds 10-10-‘10, de boodschappen worden er niet goedkoper van. En zelfs het onderwijs - waar de minister graag over zegt dat het zoveel beter is geworden - protesteerde tijdens het koninklijk bezoek, omdat het volgend jaar onvoldoende geld heeft om de kwaliteit te handhaven.

Schone schijn
En dan Curaçao. Sinds het vertrek van het kabinet Schotte vindt Nederland dat het veel beter gaat. Maar dat is schone schijn. Dat was misschien zo tijdens de interim-kabinetten van Betrian en Hodge, met Ivar Asjes aan het roer steken zoetjesaan de problemen weer de kop op. De Gevolmachtigde minister lijkt met haar cv geknoeid te hebben en wordt beschuldigd van vriendjespolitiek. De minister van Justitie ligt onder vuur, de minister van Onderwijs is al vertrokken zonder dat er een opvolger is en binnen de coalitie zijn de eerste spanningen al naar buiten gekomen. Bovendien speelt Schotte nog steeds een rol, nu zelfs op twee fronten met zijn partij en een hervormingsbeweging.
Daar komt nog bij dat de huidige premier twee jaar geleden als Statenvoorzitter met duidelijk kenbaar gemaakte tegenzin koningin Beatrix op Curaçao ontving. Zijn partij streeft naar onafhankelijkheid, ook al was de vermoorde partijleider Helmin Wiels realistisch genoeg om daar geen termijn bij te noemen. De vraag is of Asjes inmiddels van menig veranderd is en echt graag premier is onder deze koning.

Uit elkaar
Binnenkort worden de staatkundige verhoudingen in het Koninkrijk geëvalueerd. Het is de vraag hoe dat vorm gaat krijgen en wat het resultaat zal zijn. Weer nieuwe veranderingen? Dat kan bijna niet. Toch zal er iets gedaan moeten worden om bijvoorbeeld de bevolking van Bonaire tegemoet te komen. Een aanzienlijk deel van de bevolking wil een nieuw referendum. Wat zullen dan de vragen zijn? Hoe dan ook zal het blijven rommelen in het Koninkrijk. Het gevaar dreigt dat het op een gegeven moment toch uit elkaar valt. Met alle gevolgen van dien, vooral voor die zes Caribische eilanden die deze dagen de koning zo warm hebben ontvangen.

Gijs van den Heuvel is journalist en kent de Antillen goed. Hij heeft 10 jaar op Curaçao gewerkt en werkte daarna voor de Caribische redactie van de Wereldomroep. Deze bijdrage is ook te vinden op zijn weblog Prikichi.org.