Door Reno Saleh
Stel dat u als minderheidsaandeelhouder betrokken bent bij een nv of bv en dat het bestuur van de vennootschap zich schuldig maakt aan wanbeleid: de administratie is niet op orde, het bestuur gaat steeds verplichtingen aan die de vennootschap niet (behoorlijk) kan nakomen en de jaarrekening wordt niet of steeds te laat opgesteld. De aandeelhouders met de meerderheid van de aandelen voelen er niet veel voor om maatregelen te treffen tegen de zittende bestuurders door deze bijvoorbeeld te ontslaan. Misschien zitten zij zelf in het bestuur van de vennootschap, waardoor het niet voor de hand ligt dat zij zichzelf zullen ontslaan.
Wat kunt u dan doen? Per 1 januari 2012 is (onder meer) voor de nv en de bv het zogenaamde recht van enquête ingevoerd. Door deze regeling is het nu mogelijk om de rechter te verzoeken in te grijpen in een vennootschap voor zover sprake is van wanbeleid en een einde te maken aan situaties die het functioneren en het voortbestaan van de vennootschap bedreigen.
Wat houdt de enquêteprocedure in? De procedure kan aanhangig worden gemaakt bij het Gemeenschappelijk Hof van Justitie van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en van de BES-eilanden (het ‘Hof’) op verzoek van bepaalde in de wet genoemde belanghebbenden, waaronder aandeelhouders die een bepaald minimum financieel belang vertegenwoordigen. Voordat het verzoekschrift wordt ingediend, dienen de bestaande bezwaren eerst schriftelijk kenbaar te worden gemaakt aan het bestuur en eventueel de Raad van Commissarissen van de betreffende vennootschap om te voorkomen dat de vennootschap onverwachts wordt geconfronteerd met een enquête en om haar in de gelegenheid te stellen om aan de bezwaren tegemoet te komen. Als niet of onvoldoende gehoor wordt gegeven aan de bezwaren, kan de verzoeker het verzoekschrift indienen bij het Hof.
Nadat het verzoek is ingediend, kan het Hof, indien daarvoor voldoende zwaarwegende spoedeisende redenen voor bestaan, op verzoek van bepaalde in de wet genoemde belanghebbenden (waaronder de verzoeker tot enquête) in iedere stand van de zaak, dus ook voordat het Hof tot de conclusie is gekomen dat er gegronde redenen zijn om aan een juist beleid te twijfelen, ingrijpen in de nv of bv door het treffen van voorlopige voorzieningen. Zo kan het Hof terwijl de procedure nog loopt tijdelijk een bestuurder of commissaris benoemen of het stemrecht van één of meer aandeelhouders schorsen om bijvoorbeeld een eventuele impasse binnen de algemene vergadering van aandeelhouders op te heffen zodat de ondernemingsactiviteiten niet onnodig stil komen te liggen.
Zo was er in een Curaçaose zaak die zich recentelijk heeft voorgedaan sprake van een impasse nadat er onenigheid was ontstaan tussen de aandeelhouders over de benoeming van een bestuurder. Nadat de bank van de betreffende nv op de hoogte raakte van het conflict, blokkeerde zij de rekeningen van de nv. Deze blokkade had een verlammende werking aangezien de nv haar financiële verplichtingen niet kon voldoen, zoals (onder meer) betaling van salarissen en de facturen van Aqualectra. Omdat er naar het voorlopig oordeel van het Hof sprake leek te zijn van wanbeleid, heeft het Hof hangende de enquêteprocedure in de nv ingegrepen door een tijdelijke bestuurder met doorslaggevende stem te benoemen.
ls het Hof tot het definitieve oordeel komt dat er gegronde redenen zijn om aan een juist beleid te twijfelen, kan zij één of meer onderzoekers benoemen die een onderzoek zullen instellen naar het beleid en de gang van zaken binnen de vennootschap en dus moeten uitzoeken of er daadwerkelijk sprake is geweest van wanbeleid.
Nadat de onderzoekers hun onderzoek hebben afgerond en hun bevindingen hebben vastgelegd in een verslag, kan het Hof, indien van wanbeleid is gebleken, op verzoek van één der partijen definitieve voorzieningen treffen. Zo kan het Hof een besluit van het bestuur, de algemene vergadering van aandeelhouders of eventueel de Raad van Commissarissen schorsen of vernietigen, bestuurders of commissarissen schorsen of ontslaan, tijdelijk bestuurders of commissarissen benoemen, tijdelijk afwijken van de statuten, aandelen tijdelijk in beheer overdragen en zelfs de vennootschap ontbinden.
Het recht van enquête is van toepassing op alle nv’s en bv’s en dus ook op overheids-nv’s. Kort na de invoering van het recht van enquête is een enquêteverzoek ingediend bij het Hof met het verzoek een onderzoek te bevelen naar het beleid en de gang van zaken bij een aantal Curaçaose overheids-nv’s. Dit verzoek is uiteindelijk toegewezen omdat er volgens het Hof bij de betreffende vennootschappen sprake was van gegronde redenen om aan een juist beleid te twijfelen. Het onderzoek of er ook daadwerkelijk sprake is geweest van wanbeleid bij deze vennootschappen loopt nog.

Reno Saleh is advocaat bij Spigt Dutch Caribbean advocaten & belastingadviseurs op Curaçao.