Door Prof. dr. F.B.M. Kunneman
Heeft een bestuurslid recht op een beloning? Zo ja, hoeveel moet een bestuurslid dan verdienen? Wie bepaalt de omvang van de beloning? Het bestuur zelf? Is dat niet gek? Heeft een bestuurslid recht op vergoeding van onkosten zoals telefoonkosten? Heeft hij recht op presentiegeld?

Dit soort vragen zijn relevant voor de vele kleine en grotere stichtingen en verenigingen in ons land. Die organisaties zijn actief op zeer uiteenlopende terreinen. Denk aan sport, volkshuisvesting, domino en schaken, scholen, vakbonden, ziekenhuizen, bejaardenzorg enzovoort. Vanouds heeft een stichting een zogenaamd ideëel doel. Dat klinkt mooi. Sommige stichtingen hebben inderdaad een mooi doel. Grotere stichtingen zijn echter vaak te beschouwen als ’gewone’ bedrijven. Denk aan het ziekenhuis, de FKP, de Soab. Ik wil het hier hebben over de kleinere stichtingen en over de beloning van bestuurders in die kleinere stichtingen.
Besturen is een verantwoordelijke taak. De bestuurders van de stichting zijn juridisch gezien de 'baas' in de stichting. Zij vertegenwoordigen de stichting in interne relaties en ook naar buiten toe, dat wil zeggen jegens de samenleving. Juristen zeggen dan ’in het maatschappelijk verkeer’. Het bestuur moet ervoor zorgen dat er voldoende geld binnenkomt. Het moet er ook voor zorgen dat het geld wordt besteed overeenkomstig de doelstelling van de stichting. Dus het bestuur van een sportstichting mag geen geld uitgeven aan ziekenverzorging van derden. Het bestuur van een ziekenverzorgingsinstituut mag geen geld uitgeven om sport te subsidiëren. Het bestuur is vooral verantwoordelijk voor de continuïteit van de stichting. En daar komen tegenwoordig ook nog eens alle aansprakelijkheidsrisico's bij. Dit is allemaal het geval in elke stichting, groot of klein. Wat is dat waard?
Tja. Al die verantwoordelijkheid in een stichtingsbestuur of bij een vereniging is jammer genoeg over het algemeen niet veel waard. Als je in geld rekent tenminste. Je hebt geen ‘recht’ op een beloning. Dat is nou net de clou bij een stichting. Het idee is dat je toetreedt tot het bestuur van een stichting of vereniging omdat je je wilt inzetten voor het goede doel. Je inspiratie is niet gelegen in een beloning in geld, maar in het gevoel je in te zetten voor iets moois. Dat kan tot gevolg hebben dat de accountant, die normaal 600 gulden per uur verdient, en ook nog penningmeester is in de voetbalvereniging, vele uren met de jaarrekening van de vereniging bezig is en er niets voor krijgt. Ja, een goed gevoel en de mogelijkheid voor zijn kinderen om te kunnen voetballen.
Toch vinden veel bestuursleden dat zij enig recht op een vergoeding zouden moeten hebben, al is het maar een onkostenvergoeding. Hoe zit dat? Basically bestaat er geen enkel bezwaar om een vacatiegeld en/of een onkostenvergoeding te geven. Dat kan en dat mag. In dat verband spreek je ook wel van een vacatiegeld of presentiegeld. Dat is een (beperkte) beloning voor het aanwezig zijn bij vergaderingen. Dat roept ook weer vragen op. Ten eerste de vraag naar de fiscale consequenties, en daarnaast de omvang van de onkostenvergoeding. Ten derde wie de omvang van die vergoeding bepaalt. Ook is de vraag interessant of je voor extra diensten als bestuurslid ook extra betaald mag worden en ten slotte de vraag of iemand tegelijkertijd werknemer en bestuurder kan zijn in een stichting. Over die vijf vragen gaat de volgende column.

Prof. dr. F.B.M. Kunneman is senior partner bij advocatenkantoor VanEps Kunneman VanDoorne en hoogleraar Corporate Governance aan de UoC. Hij leidt het team dat adviseert over corporate governance. Hij schrijft en doceert al decennia over dit onderwerp.