Door prof. dr. F.B.M. Kunneman

De Amerikaanse verkiezingen zijn achter de rug. De fallout is hevig. Er zitten behoorlijk giftige elementen in. Het grootste slachtoffer van deze fallout is zonder twijfel het normale menselijk fatsoen. ‘Human decency’ zoals ze in de VS zeggen. Tientallen incidenten en uitspraken van Trump, die ieder voor zich een goed jaar geleden nog tot onmiddellijke verwijdering uit de politieke arena hadden geleid, zijn voor grote groepen mensen geuzenspreuken geworden. Tekenen van flinkheid en zogenaamde mannelijke oerkracht, die een verloren land weer op de kaart zouden moeten zetten. Het maakt niets uit als wat hij zegt in strijd is met de wet: het is stoer, het klinkt goed en dus is het goed. En dan Hillary. Treurig. Wat een fenomenale overwinning van democratie en emancipatie had kunnen zijn (de eerste vrouwelijke president van de VS!) is verworden tot een zurig vertoon van een geniepig neergezette valse dame waarvoor je liever de deur dicht doet als ze je een tijdschrift komt aanbieden. Dat tweetal was het beste waaruit de bevolking van het machtigste land in de wereld kon kiezen. Eén ding is zeker. Over dit verkiezingsjaar in de VS en de gevolgen daarvan voor de hele wereld zal nog jaren worden gefilosofeerd.

Wat kunnen we nu al leren? In tegenstelling tot wat veel mensen (inclusief ikzelf) denken staat wat we de ‘rule of law’ noemen niet zo stevig als een huis. Er hoeft niet veel te gebeuren of het zijn maar woorden, die zomaar kunnen worden tegengesproken door elke brutale vent met een grote bek. De VS gaan er prat op dat ze de oudste ‘moderne’ democratie zijn. Net als met aandelen het geval is, blijkt dat geen garantie voor de toekomst. Er is een democratisch gekozen president, maar de inboedel van het huis is kort en klein geslagen.
Hoe is dat in ons eigen huis? We zijn in ons land druk bezig de ‘rule of law’ op het gebied van corporate governance in te vullen. We hebben een landsverordening corporate governance, een code corporate governance (beide worden nu gemoderniseerd), een gemankeerde Landsverordening optimalisering overheidsentiteiten, een Boek 2 BW, enzovoort. Heel mooi allemaal. Eén ding is duidelijk. We hebben helemaal niets aan al die prachtige regels als er, zoals in de oudste ‘moderne’ democratie, alleen maar schreeuwlelijken en geniepige types zijn om de leiding te nemen en die regels naar willekeur toepassen of aan hun laars lappen. Zonder ‘human decency’ heb je niets aan corporate governance. Zonder human decency faalt alles.

Prof. dr. F.B.M. Kunneman is senior partner bij advocatenkantoor VanEps Kunneman VanDoorne en hoogleraar corporate governance aan de UoC.