Door George Lichtveld

De titel van dit stuk bevat een uitspraak van de Surinaamse dichter Trefossa die in 1975 overleed nog net voor dat Suriname onafhankelijk werd. De geschiedenis van Suriname heeft hem gelijk gegeven. Zijn angsten voor het opdoemende scenario van een zelfstandig Suriname uitte hij door ervoor te waarschuwen dat de toekomst rood kan kleuren, bloedrood.

En dat is feitelijk ook gebeurd, wij hoeven het rappe afglijden van de toen nog nieuw opgerichte natiestaat Suriname hier niet te herhalen, dit debacle met als dieptepunt de bloederige Decembermoorden die in 1982 gepleegd werden door coupleider Bouterse, een gewetenloze massamoordenaar die gek genoeg daarna tot tweemaal toe op volstrekt democratische wijze gekozen werd als president. Een typisch voorbeeld van democratische decadentie. Tijdens de periode waarin hij aan de macht was heeft Bouterse het ‘Suri-cartel’ opgericht. Daarover schrijft Insight Crime in haar rapport ‘Criminal Networks in the Americas’ (CLALS working paper series no. 33) op bladzijde 57 het volgende: ,,The Bouterse Network has its origins in the country’s tumultuous political history. Just five years after achieving independence from the Netherlands in 1975, a military coup brought then-sergeant Bouterse and a cadre of other upstart ‘socialists’ officers to power. After some maneuvering, Bouterse emerged as the top leader. Almost immediately, indications that drug trafficking was being facilitated by the Bouterse regime arose. It was an ominous example. In 1983, for example, Pablo Escobar visited Bouterse in Suriname. It was an ominous sign.”

Bouterse heeft tot op heden geen dag achter tralies gezeten noch voor de Decembermoorden noch voor zijn betrokkenheid in de drugssmokkel. Momenteel is hij voortvluchtig en staat hij op de Interpol-lijst van gezochte personen. Het hoeft geen betoog dat waar hij dan ook ondergedoken zit, zulks alleen maar mogelijk is vanwege de bescherming die hij nog steeds geniet van de Latijns-Amerikaanse onderwereld. Intussen kan Suriname, zoals Insight Crime dat categoriseert, nog steeds bestempeld worden als een ‘state embedded in criminal networks’ nu de huidige vicepresident Ronnie Brunswijk ook wordt beschuldigd van goud- en drugssmokkel. Het is algemeen bekend dat Brunswijk, ook ex-militair, de enorme gebieden waarvoor hij goudconcessies heeft weten te verwerven door middel van politieke chantage, die concessies bestuurt als een soevereine vorst. Recentelijk heeft hij zich ook feitelijk laten kronen, zelfgenoegzaam en zichtbaar genietend gezeten op een troon omringd door dansende, hem met alle eer betuigende marrons. Een staat in een staat dus met aan het hoofd een stamhoofd, een stuk territoir waar de Surinaamse rechtsstatelijkheid absoluut geen vat op heeft met als gevolg een vrijhaven voor de praktijken van de georganiseerde misdaad. Zo wankel staat Suriname er thans dus bij.

Op Curaçao zet de stichting Fundashon Kòrsou na kaminda pa libertat (FKKL) zich zwaar in voor de onafhankelijkheid van Curaçao en wenst in dat kader dat alle politieke partijen de staatkundige status van het eiland op hun agenda plaatsen. Aangestuurd door Hubert Cristina, die een gesprek wil hebben met premier Gilmar Pisas (MFK) over het dekolonisatietraject dat naar zijn mening nog niet is afgerond. Dit terwijl diverse staatsrechtsdeskundigen herhaaldelijk hebben proberen uit te leggen dat zulks wel degelijk het geval is nu Nederland in opvolging van Verenigde Naties (VN)-resolutie 945 in 1954 het Statuut aan de VN heeft voorgelegd en dat de VN vervolgens uit de bepalingen van het Statuut heeft afgeleid dat de voormalige Nederlandse Antillen de status van volledig zelfbestuur heeft bereikt. Juridisch gezien heeft FKKL dan ook geen poot om op te staan, te meer daar in later gehouden volksraadplegingen er steeds weer voor gekozen is om deel uit te blijven maken van het Koninkrijk der Nederlanden. Maar los van het feit dat FKKL het in juridisch opzicht afgeronde proces negeert (of weigert te accepteren), is het ook niet duidelijk naar welke ‘libertat’ de stichting streeft want, voor zover mij bekend, hanteert ons land een eigen parlementaire democratie met scheiding der machten, wettelijk vastgestelde grondrechten, verschillende politieke partijen, vrije verkiezingen en vreedzame periodieke wisseling van regeringen.

De rechtsspraak is onafhankelijk, evenals de entiteiten die belast zijn met opsporing en vervolging (Openbaar Ministerie en politie). De pers is vrij en de vakbeweging is ook vrij en pluriform. Curaçao beschikt dus over alle staatsrechtelijke en bestuurlijke componenten, condities, taken en bevoegdheden om haar toekomst zelf te kunnen bepalen. Dat heet autonomie. Cristina kan dan ook moeilijk volhouden dat al hetgeen op bestuurlijk gebied in zijn ogen verkeerd loopt, de schuld is van Nederland of van welke derde dan ook. De schuld geven aan anderen voor daden verricht door onze eigen politici moet eens een keer ophouden. Niet Nederland is de oorzaak van de lokale armoede, is ook niet de oorzaak van belabberd onderwijs, noch van wanorde, slecht bestuur of corruptie. Het zijn onze eigen lokale machthebbers die daarvoor verantwoordelijk zijn.

De bestuurlijke taken en bevoegdheden liggen in hun handen en bij niemand anders. Cristina beweert dat de verkrijging van onafhankelijkheid een groot gedeelte van onze problemen zal oplossen maar hij legt die volstrekt dwaze bewering niet uit en doet alsof de onafhankelijkheid een toverstokje is. Ik wil juist het tegendeel beweren, onze problemen zullen echt helemaal uit de hand lopen indien de nesteling in het Koninkrijk komt weg te vallen. Ik mag Suriname als voorbeeld aanhalen. Aan de Bouterse-coup lagen geen diepere structurele problemen ten grondslag, het was geen onvermijdelijk gevolg van een economische crisis, geen revolutie, geen uitbarsting van etnische tegenstellingen, het was puur een incident met catastrofale gevolgen enkel veroorzaakt door slechts twee personen, Bouterse en Hans Valk. Dus ook in een onafhankelijk Curaçao, met al onze maatschappelijke verworvenheden, kan de vonk uit volstrekt onbenullige personen of situaties overslaan terwijl er dan geen overkoepelend beveiligingsvangnet meer bestaat om Haïtiaanse toestanden te voorkomen. Ik heb er reeds vaker op gewezen, Curaçao bevindt zich in een gevaarlijk geopolitiek ecosysteem dat vergiftigd is door drugskartels, corrupte regeringen en gewapende criminele groepen. Wij leven in een omgeving die een toenemende vervlechting van overheden met de georganiseerde misdaad laat zien. Niet voor niets wordt bijvoorbeeld het Venezolaanse narcoregime in het rapport ‘Dreigingsbeeld Statelijke Actoren 2’ van de AIVD, MIVD en NCTV, aangemerkt als een dreiging tegen de politieke, economische en sociale stabiliteit in de regio.

Wij zullen alle hulp van buiten nodig hebben om de kwaadaardige dreiging uit dergelijke pervers vervormde regimes te kunnen weerstaan. Wij zijn een klein en kwetsbaar land. Terwijl Cristina benepen en ondoordacht blijft doordrammen over onafhankelijkheid, lezen wij hoe experts pleiten voor juist meer samenwerking en bundeling van krachten tegen criminaliteit. Criminoloog Simone van der Zee is de mening toegedaan dat het Koninkrijk meer zou moeten doen om het Caribisch deel te ondersteunen bij de aanpak van transnationaal georganiseerde criminaliteit. Zij pleit voor een ‘whole-of-kingdom’-benadering, dus eerder voor samenbundeling van krachten in het Koninkrijk dan voor verwijdering. Recentelijk heeft de Rechtshandhavingsraad in een rapport gewezen op de ernstige knelpunten die de handhaving van de openbare orde in gevaar brengt waaronder een gebrek aan gezamenlijk beleid in de justitiële keten, tekortkomingen in de aansturing van organisaties die daar deel van uitmaken, een structureel tekort aan personeel en gebrek aan voldoende middelen om zelfstandig grote incidenten aan te pakken.

Zelfs binnen de huidige nesteling van het Koninkrijk zijn wij niet in staat om onze rechtsstatelijkheid in stand te houden. Premier Pisas doet er dus goed aan om een gesprek met FKKL over het gezeur over het dekolonisatiegesprek af te houden en om de verwijten dat hij zich nu keert tegen zijn eigen voormalige opstelling over het dekolonisatieproces, af te doen als verworven voortschrijdend inzicht. Pisas is toentertijd duidelijk op het verkeerde been gezet door Nederland-hatende consultants die enkel wilden profiteren van de bestuurlijke incapaciteit die zijzelf trachten te creëren door uitschakeling van elke vorm van Koninkrijksbemoeienis. Overigens dien ik erop te wijzen dat dit verwijt mede uit de mond komt van FKKL-activist Marlon Regales die bekend staat om zijn gedweep met militairen uit de legerleiding van Venezuela, het land dat het grootste gevaar vormt voor de Caribische regio. Is Regales bezig met de weg te openen voor infiltratie in onze overheid door het narcoregime van Maduro? Hoe het ook mag wezen, mocht de premier toch tot een gesprek met deze ‘independistas’ neigen, dan dient hij, om het evenwichtig te behouden, tevens de groep van mensen te horen die zich inzetten voor de bescherming van dit eiland. Tot slot daag ik Cristina uit om uit te leggen waarom de onafhankelijkheid tot heil strekt van ons dushi Kòrsou. Ik ben bereid om met hem in discussie te gaan om die absurde stelling aan te vechten.