De onderzoeks- en sanctiebevoegdheden van de FTAC

Door Sjoerd Bakker
Vorige week startte in deze krant een reeks columns over Landsverordening inzake concurrentie, die per 1 september aanstaande van kracht wordt. Deze nieuwe landsverordening geeft regels om de concurrentie tussen bedrijven op Curaçao te verbeteren: door op te treden tegen bedrijven die in het geheim afspraken met elkaar maken en tegen machtige bedrijven die misbruik maken van hun sterke positie in de markt. Een nieuw opgerichte instantie, de Fair Trade Authority Curaçao (FTAC), is vanaf 1 september aanstaande belast met de taak om te controleren of bedrijven misbruik maken van hun machtspositie en of er afspraken tussen bedrijven bestaan die de markt verstoren. De FTAC heeft inmiddels een eigen website (www.ftac.cw), waarop informatie te vinden is over de organisatie en over de concurrentieregels. Wie wil weten hoe een ontheffing aangevraagd kan worden van het kartelverbod kan ook op de website terecht. Vandaag sta ik stil bij de onderzoeks- en sanctiemiddelen die de FTAC tot haar beschikking heeft.

Handhaving

De FTAC houdt toezicht op de naleving van de Landsverordening concurrentie. Dit wordt ook wel ‘handhaving’ genoemd. Dit onderwerp is geregeld in hoofdstuk 6 van de landsverordening. De FTAC heeft twee typen bevoegdheden: onderzoeks- en sanctiebevoegdheden. Daarnaast kan de FTAC preventieve maatregelen treffen. 

Onderzoeksbevoegdheden

De website van de FTAC vermeldt dat deze instantie toezicht houdt ‘op alle sectoren en alle binnen- en buitenlandse ondernemingen die actief zijn op Curaçao’. De FTAC kan onderzoeken starten op basis van signalen uit de samenleving of uit zichzelf. De onderzoeksbevoegdheden van de FTAC gaan behoorlijk ver. Zo mogen FTAC-medewerkers met onderzoeksbevoegdheden bij bedrijven (onaangekondigd) binnenkomen, (zo nodig met behulp van de politie) de administratie doorzoeken en daarvan kopieën maken, personen horen en spullen zoals computers en laptops onderzoeken en (tijdelijk) meenemen. Zo’n onderzoek begint vaak ’s ochtends vroeg, en wordt daarom ook wel een ‘dawn raid’ genoemd. Bedrijven bij wie de FTAC op de stoep staat voor zo’n onderzoek zijn verplicht om daaraan mee te werken - en hun medewerkers ook. Mijn volgende column is gewijd aan de ‘do’s & don’ts’ bij zo’n onderzoek - en de rol van de advocaat daarbij.De website van de FTAC vermeldt verder dat de FTAC prioriteitssectoren (bijvoorbeeld de hotelbranche of de groothandel in levensmiddelen) kan vaststellen, maar zij kan ook daarbuiten onderzoek doen als ‘signalen’ (zoals klachten van burgers of concurrenten) daar aanleiding toe geven. ,,Bij het vaststellen van prioriteiten houdt de FTAC rekening met de voelbaarheid voor de consument en de bekende problemen met de mededinging. De FTAC bepaalt uiteindelijk zelfstandig en onafhankelijk naar welke sectoren zij onderzoek doet”, vermeldt de website. De hamvraag is natuurlijk wat de FTAC kan en mag als uit haar onderzoek blijkt dat de mededinging door een kartel wordt belemmerd, of als blijkt dat een onderneming een machtspositie misbruikt.

Sanctiemiddelen van de FTAC

De FTAC beschikt, in navolging van haar Nederlandse tegenhanger, de Autoriteit Consument & Markt, over een aantal mogelijkheden om geconstateerde overtredingen van de mededingingsregels te bestraffen, en die zijn niet kinderachtig. De FTAC kan bij geconstateerde schendingen van het kartelverbod of bij misbruik van een machtspositie: a. een bindende aanwijzing tot naleving van de landsverordening opleggen;b. een bestuurlijke boete opleggen;c. een last onder dwangsom opleggen.Deze sancties kunnen zowel worden opgelegd aan natuurlijke personen als aan rechtspersonen - dus bedrijven. Sancties van de FTAC zijn zogeheten beschikkingen, waartegen eerst bezwaar kan worden gemaakt bij de FTAC zelf, en waartegen vervolgens beroep bij de Curaçaose bestuursrechter openstaat. De praktijk in Nederland heeft geleerd dat de mededingingsautoriteit haar bevoegdheden serieus neemt en er niet voor terugdeinst hoge boetes op te leggen als de overtredingen ernstig zijn. Het is afwachten hoe het sanctiebeleid van de FTAC er precies uit gaat zien en hoe de Curaçaose rechter zal gaan oordelen over de sancties die de FTAC oplegt. 

Preventieve maatregelen

Daarnaast kan de FTAC bepaalde preventieve maatregelen treffen. Als de FTAC een redelijk vermoeden heeft dat een bedrijf een machtspositie heeft kan zij – om mogelijk machtsmisbruik te voorkomen -  bepaalde verplichtingen aan de betreffende onderneming opleggen. Die kunnen ver gaan: bedrijven kunnen worden verplicht om bepaalde informatie te openbaren, om bij de levering van producten of diensten, hun klanten in gelijke gevallen gelijk te behandelen, en zelfs om een contract aan te gaan met partijen die daarom vragen (‘contractsdwang’). De landsverordening maakt het dus mogelijk om bedrijven tot bepaalde activiteiten te verplichten, nog voor zij zich ergens aan schuldig hebben gemaakt. Het is duidelijk dat de FTAC hiermee een sterk wapen in handen heeft om bedrijven van de noodzaak te doordringen om zich netjes te (blijven) gedragen. 

Volgende week zal ik in een nieuwe column nader ingaan op het fenomeen van de dawn raid en de manier waarop bedrijven en hun advocaten daarmee kunnen omgaan. 

P.S. (Sjoerd) Bakker, advocaat bij Spigt Dutch Caribbean, voormalig wetenschappelijk hoofdmedewerker aan de University of Curaçao en verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam.