Door Omayra Leeflang
De betreurenswaardige beëindiging van de bindende Heads of Agreement met GZE, had kunnen worden voorkomen. Alle waarschuwingen ten spijt werd deze overeenkomst toch getekend.
Op 14 november waarschuwde FCW Legal in een juridisch advies. ,,Of het Land onderhandelingen kan afbreken en de Heads of Agreement kan ontbinden is dus aan het oordeel van een derde partij bestaande uit professionele arbiters onderworpen. Mocht een dergelijk dispuut aan een dergelijke arbitragecommissie worden voorgelegd, dan bestaat er geen zekerheid dat de arbitragecommissie de ontbinding zou toestaan. Bovendien kan de arbitrageprocedure dusdanig tijdrovend blijken dat het Land voorbij zal moeten gaan aan mogelijke tijdsgevoelige kansen met andere partijen die interesse hebben in het exploiteren van de raffinaderij. Dit is onwenselijk daar de keuzemogelijkheden aan het Land worden beperkt.”
,,Gezien het voorgaande stellen wij voor de Heads of Agreement aan te passen zodat ontbinding naar aanleiding van ‘due diligence’ direct zonder tussenkomst van derden kan plaatsvinden en bovendien geen aansprakelijkheid voor het Land oplevert.”
,,Dit voorstel laat onverlet de mogelijkheid om te ontbinden om andere redenen dan ‘due diligence’ gerelateerde zaken, zodat partijen in zulke andere gevallen een ontbindingsverzoek wel aan de arbitragecommissie zullen moeten voorleggen. Wij zijn van mening dat met de nieuwe formuleringen het buiten twijfel staat dat het Land bij een minder positief ‘due diligence’ de volledige vrijheid heeft om zich aan de overeenkomsten te onthouden en de Heads of Agreement, zonder oponthoud te ontbinden en dat er dan geen reden is om de Heads of Agreement niet te ondertekenen.”
,,Concluderend: Met betrekking tot de vraag of het Land in kan stemmen met de ondertekening van een Heads of Agreement met Guangdong Zhenrong Energy Co. Ltd. Nadat met bovenstaande rekening is gehouden, kunnen wij u positief adviseren.”
MAN-leider Hensley Koeiman, die de verkiezing van 5 oktober 2016 gewonnen had en bezig was met de vorming van een nieuwe regering, eiste in een brief aan de demissionaire minister-president om de ondertekening van de HoA aan te houden omdat dit de nieuwe regering van Curaçao zou binden.
Op 16 november besluit de Raad van Ministers om de voorgestelde bepalingen door FCW Legal achterwege te laten op basis van zeer zwakke onderbouwing.
Tijdens de vergadering van de Raad van Ministers dd. 16 november jongstleden is besloten de door FCW-Legal voorgestelde teksten enigszins aangepast op te nemen in de HoA.
De overeengekomen bepalingen werden niet door de Chinese delegatie geaccepteerd. Deze bepalingen werden als belemmerend ervaren gezien het feit dat de Chinezen reeds in goede trouw verplichtingen waren aangegaan in het kader van dit project.
Op donderdag 17 november 2016 werd er een bijzondere Raad van Ministersvergadering belegd en is men tot het besluit gekomen om de opgenomen wijziging (ontbinden zonder arbitrage) uit de HoA te halen. Het opnemen van een bepaling om de HoA zonder arbitrage te ontbinden werd als onbillijk gezien door GZE aangezien zij ter nakoming van, de door Curaçao voorgestelde bepalingen in de HoA reeds noodzakelijkerwijs thans investeringen hebben moeten plegen. In dit verband zijn ingenieurs al gemobiliseerd om gedetailleerd onderzoek te doen op het terrein van de raffinaderij naar het verhelpen van de milieuschade.
Verder wijzen wij erop dat de ‘due diligence’ voor bijna 80 procent is afgerond zonder dat er problemen zijn ondervonden met de trackrecord van GZE of eraan verwante staatsbedrijven die meedoen met de modernisering van de Isla-raffinaderij. (Deze stelling was gebaseerd op een toezegging van MDPT, dat op geen enkele manier met documenten was onderbouwd en over de trackrecord van GZE blijkt nu plotseling de informatie voor het oprapen).
Dus ondanks het stevig onderbouwde juridisch advies om de ontbinding zonder arbitrage gebaseerd op ‘due diligence’ in de overeenkomst te plaatsen werd deze door de Raad van Ministers op basis van argumenten slechts in het voordeel van de GZE, eruit gehaald. Hoewel dus een belangrijke advies/eis (ontbinding zonder arbitrage in verband met due diligence) van de kant van Curaçao door GZE niet werd geaccepteerd, is er geen rood licht gaan branden bij onze ministers. Ook heeft de regering niet overwogen om minstens de gevoelens van de Staten mee te nemen. De regering heeft dus willens en wetens een groot risico genomen om een bindende overeenkomst te tekenen met een bedrijf waarvan de ‘due diligence’ niet af was (misschien zelfs niet bestond) en door juridische advies stellig was ontraden, zonder de Staten als hoogste orgaan hierin te kennen.
Als oud-politicus hou ik mij niet bezig met de vraag over accountability, dat laat ik aan de actieve politici over. Wel wil ik mijn bijdrage geven hoe deze grote misschien dure omissie in de toekomst te voorkomen.
We hebben een parlementaire democratie. Maar het lijkt er steeds meer op dat het parlement een rubberstamp is van de regering. Statenleden in de oppositie zijn altijd tegen en de coalitie is altijd voor de regering. De regering verliest daardoor haar kritisch denkvermogen (in de zin van de meerderheid zal mij toch altijd steunen). Maar als we op z’n minst uit respect voor onze parlementaire democratie stellen dat de regering (zeker een demissionaire regering) slechts bindende overeenkomsten mag sluiten na het parlement te hebben gehoord, komen we een stap verder. Want tijdens het parlementaire debat zullen kritische Statenleden op basis van documenten (dezelfde die ik voor dit stuk heb gebruikt) en eigen onderzoek kritische vragen kunnen stellen waardoor de regering aan het denken wordt gezet en waarop antwoord moet worden gegeven. Zoals de vraag waarom was er plotseling zo’n haast om de HoA te tekenen en over de stand van zaken van de zogenaamde ‘bijna voor 80% afgeronde due diligence’. Daarna kan ook de kritische neutrale pers (hoewel schaars) zorgen voor publicatie en nodige druk. Ik durf te wedden dat de ondertekening van de HoA dan niet was doorgegaan.
Mijn advies aan het parlement, oppositie en coalitie, verenig je in een motie of zelfs een initiatiefwet, waarin wordt geëist dat voortaan bindende overeenkomsten slechts mogelijk zijn na het parlement gehoord te hebben.

Omayra Leeflang is oud-minister van verschillende posten, waaronder Onderwijs en Gezondheid en was jarenlang Statenlid; eerst voor PAR en later namens haar eigen partij Un Kòrsou Hustu.