Door Armand Hessels
Direct na overname van de regeringsverantwoordelijkheid verzocht de nieuwe regering aan het College Aruba financieel toezicht (CAft)/Nederland om Aruba meer tijd te gunnen zijn financiële zaakjes op orde te krijgen. Een logisch verzoek, gezien de omvang en ernst van de financiële problematiek. Toch is dit verzoek niet in het belang van de Arubaanse gemeenschap.

Begrotingstekort=schuldgroei=rentetoename=schuldgroei. Momenteel bedraagt de jaarlijkse rentebetaling 220 miljoen florin, oftewel 600.000 per dag. Per regeerperiode van vier jaar betekent dat alleen al aan rente 880 miljoen florin. Zolang Aruba tegen een begrotingstekort aanhikt, komen deze (of een deel van de) rentekosten boven op de reeds onbetaalbare schuldberg. Afhankelijk van de hoogte van het begrotingstekort kan het na vijf jaar in principe zomaar zijn dat de schuld alleen al door de rente met omstreeks een miljard is toegenomen.
Aruba heeft zich tot nu toe altijd stipt gehouden aan de betaling van zijn renteverplichtingen. Die betaling vindt plaats zowel op basis van eigen als vreemd vermogen (=geleend geld). Zolang er sprake is van een begrotingstekort (dat wil zeggen dat de uitgaven meer zijn dan de inkomsten), moeten de kosten, waaronder de rente, worden gefinancierd met geleend geld. In 2018 bedraagt de verschuldigde rente 220 miljoen. Het begrotingstekort is 150 miljoen. Slechts 70 miljoen van de rente wordt dus vanuit de eigen middelen (belasting) gedekt. 150 Miljoen moet worden geleend (=schuldgroei) om de rente te betalen. Hoe hoger het begrotingstekort, hoe meer deze rente bijdraagt aan de groei van de nationale schuld. Pas wanneer er sprake is van een begrotingssurplus (meer inkomsten dan uitgaven), is er genoeg geld om de rente te betalen uit het ‘eigen vermogen’. Er kan dan zelfs begonnen worden iets van de schuld terug te betalen.

Plundering van spaarpot
Vele jaren geleden zette Aruba, op dringend advies van de Raad van Advies en Nederland, een speciaal spaarpotje op (‘Sinking Fund’). Jaarlijks werd geld opzijgelegd voor de aflossing/betaling van de almaar toenemende schulden en rentebetalingen. Dat heeft maar kort geduurd. Al gauw werd de pot met het weinige geld dat daarin gestort was, volledig leeggeplunderd. Het gevolg daarvan is dat Aruba elk jaar opnieuw voor grote financiële uitdagingen staat waar het geen reserves voor heeft (zie tabel).

Schulden zijn tot nu toe nooit werkelijk afgelost, maar altijd opnieuw gefinancierd (=doorgeschoven naar een later tijdstip). Aruba’s schuldpositie zal dus, zolang er geen sprake is van een begrotingssurplus, in de toekomst verder verergeren. Zo moet de regering in 2018 meer dan 700 miljoen lenen om aan alle verplichtingen van alleen maar dit jaar te voldoen. Deze nieuwe schuld komt dan bovenop de andere schulden in de toekomst.

Schaamteloos
De voorgaande (AVP-)regering heeft gekozen voor de aantrekkelijke route van grenzeloze en roekeloze overheidsbestedingen onder het mom van ‘eerst groeien dan snoeien’. Op de korte termijn werkt dit uitstekend voor de argeloze burger en dus ook voor de populariteit van de verantwoordelijke partij. Feitelijk worden enorme hoeveelheden gemeenschapsgeld misbruikt voor een vier jaar durende verkiezingscampagne. Op de middellange tot lange termijn is dit fataal voor de welvaart van de gemeenschap. De sinterklaaspartij wordt na acht jaar, wanneer de gevolgen van haar wanbeleid niet meer te ontkennen en te dragen zijn, weggestemd. Vanuit de veilige oppositiebanken bekritiseert zij dan zonder enige gêne alle snoeipogingen van de nieuwe regeringspartij(en) om het land weer uit de door haar zelfgecreëerde misère te trekken. De schuld van ‘maatregelen tegen de bevolking’ wordt door die partij schaamteloos volledig gelegd bij de nieuwe regering.

Doodlopende weg
In onze jonge, onervaren ‘democratie’ worden oplossingen voor dit soort situaties altijd in eerste instantie gezocht in het verhogen van de overheidsinkomsten. Belastingverhogingen zijn daartoe een gewild middel. Meer impopulaire maar effectievere maatregelen die de reeds onbeheersbare overheidskosten verlagen, zoals vermindering van de (veel te hoge) personeelskosten, worden om partijpolitieke redenen angstvallig vermeden. Toch is ook dat onverstandig.
Belastingverhogingen betekenen een toename van de toch al hoge ‘cost-of-doing-business’ in Aruba. De investeringskosten voor ondernemingen worden daardoor hoger. Nieuwe initiatieven komen zo moeilijker van de grond. In combinatie met de verminderde koopkracht voor de burgers leidt dit tot een verlaging van het bruto binnenlands product (bbp). Hogere prijzen zijn dan vaak het gevolg. Dat werkt weer inflatie in de hand en verlaagt de werkgelegenheid. Mensen hebben daardoor minder te besteden en verlangen dan compensatie via indexering van hun salaris. Maar…de tragere economie laat dat niet (meer) toe. Al met al heeft dit directe negatieve gevolgen voor de economische productie en dus voor het bbp. Dat leidt op zijn beurt weer tot verminderde inkomsten voor de overheid waardoor die zich voor steeds grotere problemen met onhandelbare financiën geplaatst ziet. De gekozen weg is dus heilloos en betekent slechts uitstel van executie. Daarmee wordt de uiteindelijke oplossing steeds duurder met ernstiger - vooral sociale - gevolgen voor de gemeenschap.

Armand Hessels schrijft regelmatig columns in Arubaanse media. Ook schreef hij eerder in het Antilliaans Dagblad. Hessels is voorzitter van Stichting Deugdelijk Bestuur Aruba (SDBA). Het richt zich op bewustwording van de kwaliteit van openbaar bestuur en de gevolgen voor Aruba.