‘Verduurzaam Kompa Nanzi’
,,Oma, vanavond wil ik graag een verhaaltje horen, waarin Nanzi grappig is, niet waarin hij gemeen is!”, zei mijn kleindochter (8 jaar) op een avond en dat stemde tot nadenken. Op de achterkant van het prachtige boek uit 2005 staat inderdaad vermeld, dat Kompa Nanzi behalve een superbijdehante slimmerik, ook een hebberige luilak is, die altijd krijgt wat hij hebben wil door iedereen ‘kabes abou’ te nemen, maar daar hadden we eigenlijk nooit zo bij stil gestaan. Wat zegt dit echter over het morele kompas van deze sprookjes? Bij het beantwoorden van deze vraag mogen we niet uit het oog verliezen, dat deze sprookjes indertijd, door de tot slaaf gemaakten, uit Afrika zijn meegebracht en aan elkaar werden doorverteld in een situatie van totale onderdrukking. In zo’n situatie gelden heel andere normen en waarden, zoals specifieke normen bijvoorbeeld ook gelden voor helden uit het verzet in de oorlog.
Maar toen Curaçao op 10-10-‘10 zelf de verantwoordelijkheid kreeg en een autonoom land werd binnen het Koninkrijk, koos het volk uitgerekend op dat belangrijke moment een ‘mensgeworden’ Kompa Nanzi als eerste minister-president. Slim, bijdehand, sociaal vaardig, zelfredzaam en met een ongekende veerkracht, maar ook inhalig en hebberig en iedereen bij de neus nemend voor eigen gewin. Dat liep dus niet goed af. Hij werd voor de rechter gebracht, veroordeeld en verdween in de gevangenis. Maar de toon was gezet en de meeste politici bleven hardnekkig vastzitten in hetzelfde patroon: Het Kompa Nanzi-model. En dat beperkte zich helaas niet enkel tot politici. Telkens weer werd onze samenleving opgeschrikt door berichten over respectabele, vooraanstaande personen uit onze samenleving, die ook meesters bleken te zijn in het uitvoeren van Kompa Nanzi-streken tot eigen gewin. De ene na de andere rechtszaak volgde en de huidige premier gaf als oplossing aan, dat zijn vader hem al geleerd had om niemand te vertrouwen. Maar als men ervan uitgaat dat niemand te vertrouwen is, zal bij benoemingen niet gekozen worden voor de beste kandidaat voor de functie, maar zal de voorkeur altijd blijven uitgaan naar een veilige keuze voor ‘family and friends’.
In haar toespraak tijdens de nieuwjaarsreceptie voor het jaar 2023 riep de gouverneur van Curaçao op, om samen ons ethische niveau te verhogen. Die opdracht zou het beste bij de wortels kunnen worden aangepakt, door de ‘Kuentanan di Nanzi’ bruikbaar te maken als leidraad voor onze kinderen in de 21ste eeuw. Er zouden dan twee boekjes moeten komen. Een boek met de verhalen waarin Nanzi grappig is en onze kinderen geleerd wordt om zelfredzaam te zijn en niet bij de pakken neer te gaan zitten. Met daarnaast ook een tweede boek, waarin de ‘gemene’ verhalen worden gebundeld en waar bij elk verhaal vragen worden gesteld en opdrachten worden gegeven. Want waarom waren die ‘gemene’ streken in de slaventijd nodig en nu niet meer? Wat zijn de regels die moeten gelden in een modern zelfstandig Curaçao met trotse, vrije burgers? Op die manier verduurzamen we ons immaterieel erfgoed, door zowel beter begrip te kweken voor het denken en de leefwijze van onze voorouders, maar van daaruit ook de verschillen te kunnen duiden met de huidige samenleving en de nieuwe verplichtingen die dit met zich meebrengt. Het jaar 2023 is bij uitstek geschikt om zo’n groot project op te starten, omdat er door Nederland gelden beschikbaar zijn gesteld voor reparatie van de gevolgen van de slaventijd.
Elisabeth Hollander,
Curaçao
