Cold turkey
Zo vlak voor de kerstdagen komt het rauw op ons dak, de in de Nota van Financiën bij de ontwerpbegroting 2013 verholen boodschap dat de (interim-)regering kiest voor de harde cold turkey-aanpak, waarbij het stijgende overheidstekort in één keer wordt weggewerkt. De term ‘cold turkey’ wordt gebruikt om een manier van afkicken te beschrijven; bij cold turkey wordt namelijk in één keer gestopt met het gebruik van het middel (vaak drugs) waar de patiënt verslaafd aan is. Cold turkey in plaats van de andere aanpak, namelijk de zogeheten gradualist policy-variant. De verschillen zijn evident. Bij de eerste wordt in één keer, zonder omwegen en smoesjes, gesaneerd. De tweede beoogt een geleidelijk en langzaam herstel richting de situatie waarbij het overheidstekort weer enigszins beheersbaar wordt.
Vooropgesteld dat geen van beide scenario’s gewenst is. Saneren doet pijn. Of dit nu in één snelle beweging gebeurt of uitgesmeerd over meerdere ingrepen en dus een langduriger proces. Maar het moet wél gebeuren. Want, zo stelt de nota terecht, het tekort groeit en de jaarlijkse stijging - met daaraan ten grondslag een sterkere groei van de overheidsuitgaven dan de overheidsinkomsten - geeft aan dat ‘de huidige begrotingsdynamiek niet duurzaam is’. Met andere woorden: zo doorgaan is géén optie, want van een sluitende begroting zal geen sprake meer zijn en vroeg of laat klapt dus de boel. En dan zijn we, overheid en bevolking, verder van huis.
Wat de zittende interim-regering in elk geval wil, zeker met het gebruik van het begrip ‘cold turkey’, is dat er een beter bewustzijn ontstaat dat Curaçao niet langer boven zijn stand kan blijven leven. Het land kan niet meer uitgeven dan er is of wordt verdiend. Dit betekent dat niet alleen de overheid maar ook werkgevers en werknemers - bedrijfsleven en vakbonden - dienen te beseffen wat nog wel kan en wat niet (meer) kan en vooral dat de productie collectief omhoog moet. De vooruitzichten van economische groei zijn echter niet bemoedigend. Integendeel. Zoals overal elders in de wereld, zelfs in de ‘rijke’ landen, moet de buikriem worden aangehaald. Moet er effectief en efficiënt worden gewerkt. De overheid dient daarbij het voorbeeld te geven door meer kostenbewust te worden. Ambtenaren(bonden) kunnen niet (langer) doen alsof zij boven alle maatregelen staan bij het weer gezond maken van het pensioen-, sociale zorg- en ziektekostenstelsel. Als het mes erin moet voor de gewone man, valt niet in te zien dat de overheidsdienaar kan worden ontzien.
De opdracht is aanzienlijk. Volgens sommigen heftiger dan het strenge IMF-programma van eind jaren 90 en weer anderen zien het zelfs als een haast onmogelijke taak. Door naar verwachting tegenvallende belastinginkomsten, maar vooral door uit de pan rijzende kosten en daarmee tekorten voor de ‘zieke’ zorg en oudedagsvoorziening moet er in 2013 voor ruim 330 miljoen gulden worden omgebogen. Dat is relatief gezien - als percentage van het bruto binnenlands product (bbp) - in één jaar een veel grotere opgave dan de voor Nederland ongekende ombuiging van zo’n 20 miljard euro in een hele regeerperiode.
Zachte heelmeesters maken stinkende wonden; de wellicht minder ingrijpende gradualist policy-variant zal mogelijk minder pijnlijk zijn, maar de kwaal niet geheel uitroeien. De overheid moet weer gezond worden, anders dreigt uitzaaiing naar andere nog wel vitale (bedrijfs)sectoren van de samenleving. Wat nodig is, is krachtig herstel van het vertrouwen in economie en in overheidsfinanciën. De interim-regering heeft de toon gezet, de vraag is of het taken- of transitiekabinet dat spoedig aantreedt de moed heeft dit voort te zetten. De parlementair/politieke basis is met 11 van de 21 Statenzetels uiterst minimaal, maar hopelijk is het kabinet gevormd door experts in staat de gedoogsteun van andere fracties te verkrijgen om daarmee het fundament te verstevigen.
