Reformashon
Analyse van een onzer verslaggevers
Wie kan er tegen hervorming zijn, zeker als dit meer stabiele regeringen belooft, ‘wheel
and deal’-spelletjes tussen ministers en Statenleden beëindigt alsmede beïnvloeding door
een handjevol zeer vermogende partijfinanciers uitbant; kortom: het dienen van het
algemeen belang bevordert? Toch is er grote weerstand tegen ‘Reforma’, zo is afgelopen
week gebleken van de zijde van Pueblo Soberano (PS) en PAIS. De vraag is of deze aversie
van ook vrijwel alle andere partijen behalve MFK van Schotte (en MAN-lid Cooper) gebaseerd
is op een goede inhoudelijke beoordeling van de voorstellen, of vooral te maken heeft met
een groot wantrouwen jegens alles wat uit de koker komt van Schotte en aan hem en MFK
gelieerde personen.
Wat de inhoud betreft, zijn de ideeën en vooral de gepresenteerde argumenten op het eerste
gezicht helemaal zo gek nog niet. Iedereen is het erover eens dat het coalitiesysteem van
nature wankel en dus instabiel is. En bij tijd en wijle klinkt dan ook de roep om een
krachtige regeringsleider die echt knopen kan doorhakken om effectief het land te
besturen. Eentje met gezag en enige macht. Tegelijk is er het besef dat te veel macht
levensgevaarlijk kan zijn en dus niet gewenst is. Het coalitiestelsel heeft wat dat
betreft een ingebouwd controlemechanisme; en controle gekoppeld aan verantwoording is
altijd nodig om de macht in toom te houden. Voor elke (parlementaire) democratie is dát de
essentie: controle en verdeling van de macht. Dit neemt niet weg dat Reforma met nuttige
voorstellen komt, waar een maatschappelijk debat over gevoerd kan en zou moeten worden.
Verandering, vernieuwing en hervorming zijn immers altijd goed. Stilstand is
achteruitgang. Maar het is de enorme argwaan over de (opr)echte bedoelingen van de
initiatiefnemers - ‘personen van verschillende pluimage’, zoals ze zichzelf noemen - die
zorgt voor resolute afwijzing.
Niet onterecht. Reforma speelt het niet of onvoldoende open en transparant: wie zitten er
daadwerkelijk achter? Waarom werd/wordt de link met MFK ontkend? En gezien de buitengewone
hoeveelheid bijna dagelijkse spots al maandenlang op tv, hoeveel geld gaat erin om en wie
betaalt dit allemaal? Een neutrale toeschouwer kan zich bovendien niet aan de indruk
onttrekken dat Reforma niet voor niets is ontstaan ná het gedwongen ontslag van het
kabinet Schotte en dat de voorstellen daarna speciaal zijn opgeschreven om de terugkeer
van Schotte in het politieke machtscentrum te bewerkstelligen. Zijn kansen op het
ministerschap zijn danig geslonken, zeker nu de ex-premier verdachte is in een
strafrechtelijk onderzoek en als parlementariër overigens gewoon blijft zitten (hoezo
Reforma? zullen velen zich afvragen), en een eventuele nieuwe screening niet zal
doorstaan. In het ‘praatstuk’ van Reforma dan ook - opvallend - géén woord over screening
op integriteit, maar wel een vurig pleidooi voor de rechtstreeks gekozen
minister-president ‘die zijn legitimatie direct van het volk krijgt’. Vox populi en niets
wet- en/of regelgeving. En niets van een parlement dat de regering of minister-president
kan afzetten met een motie van wantrouwen; slechts een ingewikkelde impeachment-procedure
in geval van crisis zoals wanneer ministers tegen de wet handelen. Maar tegelijk krijgt de
minister-president van Reforma het vetorecht, dat de Staten alleen kunnen ontkrachten met
een speciale wet.
Inderdaad, er zullen in dit model geen coalitiekabinetten meer voorkomen, maar wél een
oppermachtige, bijna onaantastbare premier die zijn gang kan gaan, zich nauwelijks hoeft
te verantwoorden en zelfs eigenhandig eventueel lastige/dissidente (mede)ministers elk
gewenst moment de laan kan uitsturen.
Is dat wat Curaçao wil? Zelfs mét het coalitiesysteem en nota bene PS als grootste
coalitiepartner wist de eerste MFK-regering (lees: Reforma) in de twee jaar na 10-10-’10
er zo’n bestuurlijke en financiële puinhoop van te maken dat er nu, ruim anderhalf jaar
later, nóg grote problemen zijn op het gebied van overheids-nv’s (de energieketen met
Curoil, RdK en Aqualectra, die nog altijd de grootste moeite hebben om deugdelijke
jaarrekeningen op te stellen mede vereist om financiering los te krijgen en de cruciale
stroom- en watervoorziening veilig te stellen). Zijn de overheidsfinanciën enigszins op
orde (in verband waarmee de aanwijzing van de Rijksministerraad nog maar net van tafel
is). Om over de angst(cultuur) binnen het ambtenarenkorps en de internationale
reputatieschade voor Curaçao maar niet te spreken.
Letterlijk schrijft Reforma dat met het door haar voorgestelde minister-presidentiële
systeem ‘er geen rol meer zal zijn weggelegd voor de gouverneur’; bij de formatie en om
‘zich te mengen in interne politieke aangelegenheden van ons land’. Dat klinkt
patriottisch, als bewaker van de autonomie, maar houdt gewoon in dat MFK/Reforma geen
pottenkijkers wil en dus dat er geen instantie is op Curaçao die de belangen van het
Koninkrijk - en daarmee het waarborgen van de rechtsstaat en rechten van de
koninkrijksonderdanen - in de gaten houdt.
Het Reformaplan wordt aan de man gebracht onder het mom dat het de kiezer is die beslist.
Ja, eens in de vier jaar, maar in de tussentijd loopt de kiezer het risico overgeleverd te
zijn aan een ongecontroleerde en oncontroleerbare machtwellusteling die - als het een
beetje tegenzit - juist doet waarvoor het coalitiesysteem zogenaamd is afschaft: ‘wheelen
en dealen’ ten behoeve van een select gezelschap lieden die de minister-president in hun
zak hebben en waarbij enkel hún specifieke eigenbelang wordt gediend.
Het is eerder betoogd: voor echte reforma is vooral behoefte aan formashon (vorming).
Samengevoegd dus Reformashon.
