Rechter: Leeftijdsgrens huisartsen discriminatoir én niet doelmatig

Van een onzer verslaggevers
Willemstad - Niet is gesteld of gebleken dat de oudere huisarts (65+) de doorstroming van jongere huisartsen op Curaçao tegenhoudt. Integendeel, er is eerder sprake van een serieus dreigend tekort. Aldus de rechter in haar beoordeling.

Het Land had in eerste instantie aangevoerd dat sprake is van een overschot aan huisartsen. Tijdens de behandeling van de rechtszaak van een twintigtal huisartsen, gesteund door de Curaçaose Huisartsen Vereniging (CHV), tegen het Land is echter gebleken dat het Land er bij deze berekening vanuit is gegaan dat iedere huisarts 1fte (fulltime equivalent) werkt. In de praktijk werkt een huisarts gemiddeld 0,8 fte.
Bovendien - en daar is iedereen het over eens - is duidelijk dat ongeveer een derde van het ledenbestand van de CHV boven de 65 jaar is. Dat betekent dat uitvoering van het door CHV en genoemde twintig huisartsen bestreden landsbesluit met zich mee zou brengen dat ongeveer een derde van de huisartsen de praktijk zal (moeten) sluiten; in ieder geval vanaf het aflopen van de overgangsregeling op 1 januari 2023.
De overheid heeft geen onderzoek gedaan of beleid gemaakt om te voorzien in het opvullen van de lege plaatsen die dan ontstaan. Het enige dat het Land hierover naar voren heeft gebracht is dat een dreigend tekort kan worden opgelost door de mogelijkheid van ontheffing van de leeftijdsgrens (die de overheid zelf heeft gesteld). De betrokken huisartsen en de CHV hebben naar het oordeel van de rechter ‘terecht naar voren gebracht dat deze mogelijkheid geen structurele oplossing biedt’.
Zo maakt de rechter - hoewel zij zegt dat ‘een terughoudende opstelling van het gerecht past’ - korte metten met het Landsbesluit nadere criteria zorgcontracten van 12 juni 2019, op grond waarvan de Sociale Verzekeringsbank (SVB) op 14 augustus dat jaar een brief stuurde aan de SVB-medewerkenden, waaronder de huisartsen: er wordt geen zorgcontract meer aangeboden aan degenen die per 1 januari 2020 de aov-leeftijd (65 jaar) hebben bereikt. Later is dit aangepast met een overgangsregeling. Maar deze groep komt niet meer in aanmerking voor vergoeding uit hoofde van bvz (basisverzekering ziektekosten), die van toepassing is op 90 procent van alle Curaçaose patiënten, waardoor huisartsen hun praktijk zouden moeten sluiten.
Per begin 2022 telt Curaçao 86 bij de SVB ingeschreven medewerkende huisartsen, waarvan 58 in een solopraktijk en 28 in tien samenwerkingsverbanden. Per medio dit jaar waren 34 huisartsen boven de 65 jaar. De procederende huisartsen en CHV willen het landsbesluit ‘onverbindend verklaren’.
Zij hebben onder meer gesteld dat de regeling in strijd is met het verbod op ‘leeftijdsdiscriminatie’. ,,Dat, zoals door het Land naar voren is gebracht, deze leeftijdsgrens voor alle individuele medische beroepsbeoefenaren geldt, maakt niet dat daardoor geen sprake zou zijn van leeftijdsdiscriminatie”, aldus het vonnis.
Er dient dus aan de hand van de gebruikelijke criteria - legitimiteit, doelmatigheid en proportionaliteit - te worden geoordeeld of sprake is van rechtvaardiging van leeftijdsdiscriminatie

‘Gesloten verdiensysteem’
De overheid heeft als redenen aangevoerd dat het landsbesluit noodzakelijk is met het oog op enerzijds kostenbesparing en anderzijds doelmatige marktordening. ,,Kostenbesparing in de gezondheidszorg betreft op zichzelf een gerechtvaardigd belang tot het nemen van maatregelen”, stelt de rechter. Maar, dit doel gaat niet op ten aanzien van huisartsen. Het Land heeft dan ook toegegeven dat dit meer ziet op onder andere de vrijgestelde medisch specialisten.
Want voor de huisartsen geldt een zogenoemd ‘gesloten verdiensysteem’ dat is gekoppeld aan de bvz-verzekerde - en niet aan de huisarts. De huisarts ontvangt een vast abonnementstarief per bvz-patiënt (183 gulden per jaar per ingeschreven patiënt) en dat tarief is niet afhankelijk van de huisarts zelf, laat staan van zijn/haar leeftijd. Ook is niet aangegeven hoe de leeftijdsgrens van 65 voor de huisarts op andere wijze tot een kostenbesparing leidt.
En wat betreft het andere punt, de doelmatige marktordening, levert de leeftijdsgrens evenmin iets op. ,,Het gerecht kan het Land daarin niet volgen”, aldus het vonnis. Op ‘geen enkele wijze’ kan worden afgeleid dat een leeftijdscriterium leidt tot doelmatiger zorg. Kortom: er is geen objectieve rechtvaardiging voor de leeftijdsdiscriminatie die het landsbesluit veroorzaakt en daarom moet dit deel onverbindend worden verklaard.