Afgelopen woensdag kondigde de ECB plannen aan om risicomodellen die financiële instellingen hanteren te evalueren en waar nodig te herzien. De bancaire toezichthouder zal met dit project vanaf april meer dan 100 inspecties uitvoeren voor 68 banken in 15 landen. Het doel is controle van de interne modellen die banken gebruiken voor het berekenen van hun risico-gewogen activa. Dit is de basis voor het bepalen van de kapitaalvereisten die zo noodzakelijk zijn voor banken en dienen als buffer tegen onverwachte economische schokken.
Op dit moment zijn grote/geavanceerde banken toegestaan door de centrale bank om hun eigen (intern en op maat ontwikkelde) risicomodellen gebruiken om het juiste niveau van vereist kapitaal te bepalen tegenover de risico-gewogen activa. Echter, de toezichthouder stelt criteria vast waaraan de modellen moeten voldoen. Van tijd tot tijd evalueert de ECB deze modellen en voert stresstesten uit om na te gaan in welke mate het aanwezige kapitaal schokken kan absorberen.
Met het huidige project beoogt de ECB meer standaardisering: de variabiliteit in risico-gewogen activa mag niet het gevolg zijn van verschillen in modellen die de banken toepassen, maar van verschillen in onderliggende business en balansverhoudingen. Een gevolg van dit project kan zijn dat banken worden beperkt in hun vrijheid om hun eigen modellen te gebruiken. Een verschuiving naar een meer uniforme methode van berekening wordt voorgesteld. Het is niet de bedoeling om op voorhand de kapitaalvereisten te verhogen. Niettemin kan de herziening leiden tot verhoogde of verminderde kapitaalbehoeften tussen afzonderlijke banken.
De rol van interne modellen is een belangrijke prioriteit van de voorgestelde Basel III banking-hervormingen. Het Basel Comittee - een internationale groep van centrale bankiers - is het Basel III-akkoord in 2010 overeengekomen. Dit akkoord, dat in grote mate een reactie is op de financiële crisis van 2008, beoogt een wereldwijde norm ter bepaling van kapitaaleisen waaraan banken moeten voldoen zodanig dat het kapitaal voldoende buffer biedt om economische schokken op te vangen. Een internationale norm zou meer transparantie tot gevolg hebben. Beleggers kunnen banken beter vergelijken in termen van risico’s en daardoor het aandeel ook beter waarderen. De regels zullen naar verwachting in 2019 worden geïmplementeerd.
Het project dat de ECB start in april heeft eveneens betrekking op het Basel III-akkoord: alle interne modellen die betrekking hebben op markt- en tegenpartijen-risico zullen worden getoetst. Wat betreft directe kredietrisico’s, zal circa 60 procent van de modellen worden getoetst. Dit vertegenwoordigt een waarde van circa 7 biljoen euro aan risico’s. Het project is heel belangrijk en legt beslag op ongeveer 15 procent van de begroting van de toezichtorganisatie van de ECB.
Als onderdeel van het project zal de centrale bank ook nagaan of de interne modellen voldoen aan wettelijke voorschriften en of ze betrouwbaar en vergelijkbaar zijn. Banken zal worden gevraagd om mogelijke hiaten in de regelgeving aan te vullen.

Amerikaanse banken zijn over het algemeen gegroeid in marktaandeel, hebben hun kapitaal/solvabiliteit verbeterd en renderen beter ten opzichte van hun Europese tegenhangers. De bijgaande grafiek geeft de koers van de Amerikaanse Banken-index, een subset van de S&P 500-index ten opzichte van de Europese Banken index die een afgeleide is van de Euro Stoxx 600-index, sinds januari 2016 is.
De Amerikaanse index bestaat uit 17 banken, met een koers- winstverhouding van 15,37 terwijl het dividendrendement 1,76 procent bedraagt. De Europese index aan de andere kant telt 44 banken, noteert een koers -winstverhouding van 19,93 en retourneert 4,33 procent dividendrendement.
Het totaalrendement (koersstijgingen plus dividenden) sinds januari 2016 tot heden van VS-banken bedraagt 24,35 procent versus minus 0,56 procent voor de Europese banken: een enorme kloof.
Inkomsten van Europese banken zijn lager als gevolg van de tragere groei in Europa; de groei in Amerika daarentegen is hoger sinds de crisis van 2008. Amerikaanse banken genereerden 138,5 miljard dollar inkomsten in 2015 terwijl Europese banken op ongeveer de helft staan met 60,1 miljard dollar (Financial Times Report).
Europese banken zijn verder blootgesteld aan schulden van EU-landen met een hoog risico zoals de zogenaamde PIGS-staten. Het hogere kredietrisico dat hieraan is gekoppeld, heeft hogere spreads en dus hogere financieringskosten tot gevolg. Daarnaast moeten hogere voorzieningen worden aangehouden.
In navolging van de crisis in Amerika werden Amerikaanse banken gedwongen door autoriteiten om hun organisatie en schulden te saneren. Europese banken werden juist ondersteund door hun centrale banken en de herstructurering werd uitgesteld. Deutsche Bank en Credit Suisse bijvoorbeeld hebben pas in Q1 2016 aangekondigd om kosten te besparen, ‘ongewenste’ active te verkopen, de balans te verkleinen en meer kapitaal aan te trekken. Amerikaanse banken profiteren van de inkrimping van de Europese banken.
Europese banken zijn ook zwaar getroffen door boetes van Amerikaanse Department of Justice met betrekking tot hun rol in de kredietcrisis van de VS. De Royal Bank of Scotland Group bv maakte vandaag haar resultaten bekend: deze bank werd 10 jaar geleden gered door de overheid, is nog steeds eigendom van de belastingbetaler en lijdt al 9 jaar verlies. Het verlies dit jaar is GBP 7 miljard. De belangrijkste redenen zijn lagere inkomsten en kosten voor ‘litigation’. De bank heeft 8 miljard dollar aan voorzieningen getroffen voor gerealiseerde en verwachte boetes (schatting Deutsche Bank).

Courtesy van RBC Royal Bank NV - Foreign Exchange Trading Dutch Caribbean

Het is traditie: aan het begin van het nieuwe jaar schatten economen en beleggingsanalisten de ontwikkelingen in het
komend jaar in en komen uit met vooruitzichten van economische variabelen zoals de bbp-groei, rente, inflatie, koersen, aandelen en obligatierendementen. Niemand weet precies wat er zal gebeuren of heeft iemand een glazen bol?

De Amerikaanse regering onder leiding van Obama heeft de zogenaamde Financial Crisis Inquiry Commission (FCIC) in 2011 ingesteld om de kredietcrisis van 2008 diepgaand te onderzoeken en in het bijzonder de rol die banken hebben gespeeld.