Van onze correspondent
Den Haag - Een debat over de inhumane detentieomstandigheden op Sint Maarten in de Tweede Kamer kreeg woensdag een onverwachte wending. Het werd meer een les in de staatkundige verhoudingen door VVD-Kamerlid André Bosman, grotendeels gesteund door staatssecretaris Raymond Knops van Koninkrijksrelaties.

Het korte debat was een vervolg op het algemeen overleg van voor het krokusreces. GroenLinks-Kamerlid Nevin Özütok had het aangevraagd om moties over de mensenrechtensituatie op Sint Maarten te kunnen indienen. Dat die te wensen overlaat in de gevangenis Point Blanche was geen punt van discussie, daarover was iedereen het eens.
De formulering van de eerste motie van Özütok zorgde voor een terechtwijzing van Bosman. In de motie repte het GroenLinks Kamerlid over Nederland dat als ondertekenaar van het VN-verdrag verantwoordelijk is voor de mensenrechten op Sint Maarten. Wegens de veroordeling door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens vroeg zij Knops om in samenwerking met Sint Maarten ervoor te zorgen dat de detentie voldoet aan de internationale mensenrechtenstandaarden.
Net als dinsdag in een debat over hetzelfde onderwerp met minister Sander Dekker voor Rechtsbescherming was dit voor Bosman reden voor een les in staatsrecht: ,,Er zitten fouten in de formulering van deze motie. Nederland kan niet aangesproken worden op de mensenrechten op Aruba, Curaçao en Sint Maarten, maar het Koninkrijk. Mevrouw Özütok verandert per motie het Statuut. Dit is volstrekt ongepast.” Özütok hield vol dat Nederland ondertekenaar is van het mensenrechtenverdrag en dus daarnaar moet handelen.
In zijn eigen spreektijd kwam Bosman erop terug: ,,Mensenrechten is de verantwoordelijkheid van de landen. We hebben volgens het Statuut horizontale gezagsverhoudingen in het Koninkrijk, geen verticale. De landen zijn gelijkwaardig. Nederland kan niet worden verplicht de landen hierop aan te spreken.” Hij heeft zich daarom ook verbaasd over de bemoeienis van het College voor de Rechten van de Mens met Sint Maarten, omdat dit een Nederlands college is, geen Koninkrijkscollege.
Özütok interrumpeerde op haar beurt: ,,Europese juristen hebben hiernaar gekeken en die vinden dat Nederland aanspreekbaar is.” Bosman: ,,Die weten kennelijk niet hoe het Koninkrijk werkt.”
Nadat Chris van Dam (CDA) had geopperd dat de Tweede Kamer toch wel iets kan zeggen over de gevangenis op Sint Maarten, omdat daar een situatie is ‘die wij hier met zijn allen niet willen’, reageerde Bosman: ,,De Tweede Kamer heeft geen zeggenschap over Sint Maarten, dat is koloniaal. Dat bepalen de landen lekker zelf. Het is aanmatigend, dat kan niet.” Dat er geen Koninkrijksparlement is betekent volgens Bosman niet dat de Tweede Kamer die rol op zich moet nemen: ,,Dan tellen de Staten van Aruba, Curaçao en Sint Maarten niet mee? Dan trekken wij het naar ons toe, omdat we de grootste zijn? Dan gaan we de bietenbrug op, jongens!” De VVD’er constateerde dat het probleem in het Statuut zelf zit, dal volgens hem hoognodig veranderd moet worden.
Staatssecretaris Knops bevestigde de interpretatie van Bosman dat het land Sint Maarten zelf verantwoordelijk is en niet Nederland. ,,We mogen er wel iets van vinden omdat het een Koninkrijksaangelegenheid is, maar niet verordonneren.” Hij vindt net als de Kamer de vooruitgang op Sint Maarten niet acceptabel. Knops wees Özütok op nog een fout in haar motie: de veroordeling van het Hof betrof de politiecel op Sint Maarten, niet de gevangenis. Het Kamerlid hield hierop haar motie aan om ‘nog eens naar een andere formulering te kijken’.
De tweede motie van GroenLinks vroeg om geen gedetineerden meer naar Sint Maarten terug te plaatsen tot de detentiesituatie daar is verbeterd. In oktober is afgesproken dat Sint Maarten middelen vrijmaakt om de situatie te verbeteren, zei Knops. Dat gaat niet snel genoeg, maar er zijn afspraken over gemaakt. Hij ontraadde daarom de motie. De staatssecretaris werd tijdens zijn reactie onderbroken door iemand op de publiek tribune, die onverstaanbare teksten riep en in een korte onderbreking door de politie werd afgevoerd.