Door Jeff Sybesma
Op 11 juni vieren we de Internationale Speeldag. Deze dag werd vorig jaar door de Verenigde Naties ingesteld om te onderstrepen hoe essentieel spelen is voor het menselijk welzijn. Het VN-thema voor 2025 ‘Choose Play-Every Day’ benadrukt dat spelen niet slechts een vorm van tijdverdrijf is, maar een levensbehoefte, voor zowel kinderen als volwassenen.
Spelen is een universele taal
Spelen overstijgt grenzen van cultuur, leeftijd en sociaaleconomische achtergrond. Het creëert verbinding, bevordert creativiteit en draagt bij aan het ontwikkelen van veerkracht en probleemoplossend vermogen. Vooral voor kinderen is spelen cruciaal voor de cognitieve, fysieke, sociale en emotionele ontwikkeling. Via spel leren kinderen omgaan met emoties, samenwerken, hun omgeving begrijpen én zichzelf uitdrukken. Onderzoek bevestigt dat spelenderwijs leren effectiever is dan klassiek onderwijs. Kinderen raken meer gemotiveerd, begrijpen de leerstof beter en ontwikkelen essentiële vaardigheden zoals empathie, concentratie en zelfvertrouwen.
Het recht om te spelen
Het belang van spelen is zo groot dat het is verankerd in het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind. Artikel 31 erkent het recht van ieder kind op rust, vrije tijd en deelname aan spel, cultuur en kunst. Staten die partij zijn bij dit verdrag, zijn verplicht dit recht te waarborgen en te bevorderen, ongeacht achtergrond of omstandigheden. Zeker in crisissituaties - zoals oorlog, natuurrampen of armoede - blijkt spelen een krachtig middel. Spel biedt troost, structuur en ruimte om ervaringen te verwerken. In vluchtelingenkampen bijvoorbeeld zijn speelmogelijkheden vaak het enige stukje normaliteit voor een kind.
Spelen stopt niet bij de kindertijd
Hoewel het recht op spel formeel alleen voor kinderen geldt, hebben ook volwassenen baat bij speelse activiteiten. Volwassenen die bewust tijd maken om te spelen, zijn vaak creatiever, flexibeler en beter bestand tegen stress. Spelen stimuleert het oplossend vermogen, bevordert samenwerking en helpt bij het hervinden van balans tussen werk en privé. Veel volwassenen associëren spel met kinderachtig gedrag of tijdverspilling. Toch kan vrijwel elke ontspannende of creatieve bezigheid onder spel vallen: van schilderen tot sporten, van puzzelen tot improvisatietheater. Belangrijk is niet wat je doet, maar hoe je het doet - met plezier, nieuwsgierigheid en zonder prestatiedruk.
Wat is jouw speelstijl?
Volgens experts heeft ieder mens een natuurlijke voorkeur voor een bepaald soort spel. Er zijn acht zogenaamde speeltypes: 1. De Verzamelaar - houdt van verzamelen of ordenen. 2. De Strijder - houdt van competitie en winnen. 3. De Maker - creëert graag dingen of lost technische problemen op. 4. De Regisseur - organiseert en leidt graag activiteiten. 5. De Ontdekker - zoekt nieuwe ervaringen, fysiek of mentaal. 6. De Grappenmaker - haalt plezier uit humor en improvisatie. 7. De Beweger - geniet van fysieke activiteit als vorm van spel. 8. De Verteller - beleeft en deelt verhalen via tekst, spel of theater. Door je speelstijl te herkennen, kun je gemakkelijker activiteiten vinden die bij je passen en waar je energie van krijgt.
Speel als een volwassene
Spelen hoeft niet nuttig te zijn; het mág gewoon leuk zijn. Door spel integreren we lichtheid in ons dagelijks leven. We relativeren, laden op en verbeteren ons aanpassingsvermogen. Creativiteit, leiderschap en productiviteit worden versterkt als we onszelf af en toe toestaan om simpelweg te spelen. Laat het idee los dat je moet presteren of iets moet bereiken. Bezoek zonder gêne een bingo of ‘Bon Ku Ne’-evenement, ga schilderen zonder doel, speel verstoppertje of ga knikkeren met je kinderen of organiseer een muziek- of gezelschapsspelavond. Of je nu speelt om te ontspannen of om jezelf uit te drukken, het maakt niet uit wat je doet, als je het maar doet. Kortom, Internationale Speeldag herinnert ons eraan dat spelen geen luxe is, maar een noodzaak. Een gezonde samenleving begint bij gezonde, speelse mensen - van jong tot oud.
